Ο τόπος μας κατά τη διάρκεια των αιώνων: Λέπρεο (Στροβίτσι)

 

Πόλη τῆς νότιας Τριφυλίας, στὰ ὑψώματα τῶν τελευταίων ἀπολήξεων τοῦ βουνοῦ Μίνθη, πάνω ἀπὸ τὴν σημερινὴ Κοινότητα Λεπρέου (πρ. Στροβίτσι). Απέχει 7 χιλ. ἀπὸ τὴν θάλασσα καὶ 5 χιλ. ἀπὸ τὴν Κάτω Φιγάλεια (πρ. Ζούρτσα). Στὴ θέση κλειδί, ὅπου ἦταν κτισμένη, ἐδέσποζε τῆς πιὸ εὔφορης κοιλάδας τῆς Τριφυλίας, καὶ ἤλεγχε τους δρόμους ποὺ ὡδηγοῦσαν ἀπὸ τὴν Μεσσηνία πρὸς τὴν Ἠλεία, καὶ ἀπὸ τὴν θάλασσα πρὸς τὴν ᾿Αρκαδία. Γιὰ τὸν λόγο αὐτό διαδραμάτησε κατά τήν ἀρχαιότητα ἡγετικό ρόλο ἀνάμεσα σ' ὅλες τὶς Τριφυλιακές πόλεις. Ὑπῆρξε ἡ κύρια δύναμη ἀντίστασης τῆς Τριφυλίας στις κατὰ καιροὺς πιέσεις καὶ ἀπειλὲς τῶν γειτόνων της, ἄλλοτε τῶν Μεσσηνίων καὶ ἄλλοτε τῶν ᾿Αρκάδων, κυρίως ὅμως, καὶ κατὰ τὸ πιὸ μεγάλο μέρος τῆς ἱστορίας της, τῶν Ἠλείων. Ἐξ ἄλλου ἡ εὔφορη κοιλάδα της, τὸ Αἰπάσιον πεδίον, πού ἀρδευόταν ἀπὸ ἄφθονες πηγές, το μικρό θολοπόταμο, καὶ πρὸ πάντων ἀπὸ τὸ μεγάλο ποτάμι, τη Νέδα, ποὺ ἦταν τότε πλωτό, τῆς ἐξασφάλιζαν ἄφθονα ἀγαθά. Τέλος τὰ βουνὰ ποὺ τὴν περικλείουν, τῆς χάριζαν ἤπιο καὶ γλυκό κλίμα. Γιὰ τοὺς λόγους αὐτοὺς εἶχε τὴν φήμη «εὐδαίμονος χώρας».

Ὁ χῶρος τοῦ Λεπρέου φαίνεται ὅτι ἦταν κατοικημένος ἤδη στοὺς νεολιθικούς χρόνους, ὅπως συνάγεται ἀπὸ λίγα ὄστρακα τῆς ἐποχῆς αὐτῆς, ποὺ βρέθηκαν ἐκεῖ. Στην πρωτοελλαδική ἐποχὴ ὁ οἰκισμὸς φαίνεται πὼς εἶναι πιά ἀξιόλογος καὶ ἀπὸ τότε ἀναπτύσσε ται γοργὰ ὡς τοὺς ἱστορικούς χρόνους. Στις περιόδους αὐτὲς ἀνήκουν πολυάριθμα κινητά ευρήματα, που συγκεντρώθηκαν ἀπὸ ἁπλῆ ἐπιφανειακὴ ἔρευνα, καθώς ἐπίσης καὶ ἐρείπια κτιρίων. Ο προϊστορικὸς οἰκισμὸς ἦταν κτισμένος πάνω στὸν ἀπότομο και φυσικό ὀχυρό λόφο τοῦ σημερινοῦ χωριοῦ, πρὸ πάντων στὸ τμῆμα ὅπου βρί σκεται τώρα τὸ ἐκκλησάκι τοῦ ῾Αγίου Δημητρίου. Από ἐκεῖ προέρχονται ὡραιότατα ἀντιπροσωπευτικὰ ὄστρακα ΠΕ, ΜΕ και ΥΕ ἐποχῆς. Ἐκεῖ φαίνεται πὼς ἦταν καὶ ἡ ἀκρόπολη τοῦ προϊστορικοῦ που λίσματος. Ἡ πόλη τῶν ἱστορικῶν χρόνων, Γεωμετρικῶν μέχρι ὑστέ ρων Ρωμαϊκών χρόνων, ἀναπτύχθηκε στο παρακείμενο, πρὸς Β. τοῦ σημερινοῦ χωριοῦ, ὕψωμα, ἀγκάλιασε ὅμως καὶ τὸ λόφο τοῦ προϊστορικοῦ οἰκισμοῦ. Σ᾿ ὅλη αὐτὴ τὴν ἔκταση εἶδαν οἱ περιηγηταὶ τοῦ 18ου και 19ου αι. πολυάριθμα ἐρείπια κτιρίων. Πολλὰ ἀπὸ αὐτὰ σώζονται ἀκόμη καὶ σήμερα, ἐνῶ ἄλλα κατάστρεψε ἡ ἐντατική καλλιέργεια καὶ ἡ οἰκοδομική δραστηριότητα τῶν τελευταίων δεκαε τιῶν, ὅπως ἄλλωστε συνέβη καὶ στὴν λοιπὴ Ἑλλάδα.

Τὰ τείχη τῆς κλασσικῆς καὶ ἑλληνιστικῆς ἀκρόπολης, στὸ βόρειο ύψωμα, πάνω ἀπό τό σημερινό χωριό, σώζονται ἀκόμα σὲ ὕψος 4,20μ. καὶ σὲ ἱκανὴ ἔκταση, μὲ τοὺς τετράγωνους πύργους των ποὺ ἔχουν τετράγωνα ἀνοίγματα. Εἶναι κτισμένα μὲ ἐξαιρετικὴ ἐπιμέλεια, ἄλλα μὲ ὀρθογώνιους πώρινους ογκόλιθους κατὰ τὸ ἰσοδομικὸ σύστημα, που θυμίζουν τὰ τείχη τῆς Μεσσηνίας, καὶ ἄλλα κατά τὸ πολυγωνικό σύστημα. Στην πλαγιά Ν.Α. τοῦ ἴδιου υψώμα τος, πρὸς τὸ σημερινό χωριό, διατηροῦνται λείψανα τῆς κάτω πόλης. Στὸν χῶρο τῆς ἀκρόπολης σώζονται ἐπίσης τὰ ἐρείπια ἀξιόλογου περίπτερου ναοῦ, κλασσικῶν χρόνων. Δὲν εἶναι βέβαιο ἂν πρόκειται γιὰ τὸ ναὸ τῆς Δήμητρας ἢ τοῦ Λευκαίου (Λυκαίου) Διός, ποὺ ἀναφέρει ὁ Παυσανίας. Αλλους τρεῖς ναοὺς ἔφεραν στὸ φῶς οἱ ἀνασκαφὲς τοῦ Φρ. Βερσάκη.

Ανατολικώτερα τῆς ἀκρόπολης πάνω σὲ βράχο, σώζονται τὰ ἐρείπια μεσαιωνικού κάστρου (σημ. Παληόπυργος), κτισμένου μὲ ὑλικὸ ἀρχαίων κτιρίων. Στὸν ἀνατολικά τοῦ σημερινοῦ χωριοῦ λόφο τῆς προϊστορικῆς ἀκρόπολης, βρέθηκε μεγάλος υδρευτικὸς ἀγωγός, ἐν μέρει λαξευμένος στο βράχο καὶ ἐν μέρει κατασκευασμένος μὲ λίθινες πλάκες, ὑδατοδεξαμενὴ καὶ ἄλλα ἐρείπια κτιρίων, κλασσικῶν, ἑλληνιστικῶν καὶ ρωμαϊκῶν χρόνων.

Πολυάριθμοι εἶναι ἐπίσης οἱ τάφοι, θηκοειδεῖς, κεραμοσκεπεῖς καὶ κτιστοὶ μὲ τοῦβλα, ποὺ χρονολογοῦνται ἀπὸ τὴν ἀρχαϊκὴ ὡς τὴν ρωμαϊκὴ ἐποχή. Ο τάφος τοῦ Λυκούργου, γυιοῦ τοῦ ᾿Αλέου, καὶ ὁ τάφος τοῦ Καύκωνος, γυιοῦ τοῦ Λυκάονος, ποὺ ἀναφέρει δ Παυσανίας (5,5,5), δὲν εἶναι γνωστό ποῦ ἀκριβῶς ἔκειντο.

Ἡ ἀρχαία πηγή τῆς Αρήνης, στην κάτω πόλη, δίνει ἀκόμα καὶ σήμερα τὸ ἄφθονο νερό της στους κατοίκους τοῦ Λεπρέου.

Στὸ Λέπρεο φθάνομε ὅταν στο 40ο χιλιόμετρο τῆς ὁδοῦ Πύργου- Κυπαρισσίας καὶ ἀκριβῶς στὸ ὕψος τοῦ χωριοῦ Θολό, στρίψουμε πρὸς τὰ ἄνω, σὲ ἐπαρχιακὸ ἀσφαλτόστρωτο δρόμο, ποὺ ὁδη γεῖ πρὸς Κάτω Φιγαλείαν (Ζούρτσαν). Αφού διανύσουμε ἀπόσταση ἓξ χιλιομέτρων φθάνομε στο χωριό Στροβίτσι, ποὺ τελευταῖα μετωνομάσθη σὲ Λέπρεο. Σὲ ἀπόσταση ἑνός χιλιομέτρου ἀπὸ τὴ δυτικὴ παρυφὴ τοῦ χωριοῦ, ἀκολουθώντας τὸν ἀνηφορικό χωματόδρομο πρὸς τὸ χωριὸ Ταξιάρχαι Νοφκίτσα, συναντοῦμε τὰ τείχη τοῦ Λεπρέου.

Γιὰ νὰ πᾶμε στὸ σημεῖο ὅπου ἦταν ὁ προϊστορικὸς οἰκισμός, θὰ πρέπει νὰ διασχίσουμε τό χωριό Στροβίτσι (Λέπρεο) καὶ στὸ ἀνατολικὸ ἄκρο του νὰ ἀνεβοῦμε μικρό λόφο περὶ τὰ 30 μέτρα ὕψος, ὁπότε φθάνομε στον προναφερόμενο χώρο.

Περισσότερες λεπτομέρειες βλέπε «Τὸ ἀρχαῖον Λέπρεον», Ν. Γιαλούρη, Τόμος Β΄, Ολυμπιακῶν Χρονικών, σελίδα 11.

Πηγή: Αριστομένης ο Μεσσήνιος