Κώστας Περδίκης:

 

Διηγώντας τα να κλαις ή να γελάς

 

Εκεί, γύρω στο 1963, είχε αποφασίσει ότι θέλει να γίνει δημοσιογράφος.

Διάβαζε, τότε,  τακτικά τη "Μεσημβρινή", μια νέα εφημερίδα, που σε σχέση με τις άλλες είχε αρκετές καινοτομίες, που την έκαναν ελκυστική στους νέους και του άρεσε ο τρόπος που έγραφε ο πρωτοεμφανισθείς Φρέντυ Γερμανός.

Ο μεγάλος, όμως, σεισμός του 1965 στην Ηλεία έγινε αφορμή να αλλάξει τον προσανατολισμό του.

Έβαλαν, βέβαια, το χεράκι τους οι νεαροί μηχανικοί, που ήρθαν για να καταγράψουν τις ζημιές του σπιτιού του και τα πρόχειρα σκαριφήματα που έφτιαχναν.

Εκείνα τα σκαριφήματα,  που τα κρυφοκοίταζε, μαζί με την παρότρυνση των μηχανικών, έγιναν η αιτία να αλλάξει κατεύθυνση και να στραφεί αργότερα προς Πολυτεχνείο μεριά.

Ήταν μια αρκετά παράτολμη απόφαση, γιατί στο σχολείο του Φυσική και Χημεία  σχεδόν δεν κάνανε, λόγω έλλειψης Φυσικού.

Όταν προλάβαινε ερχόταν, που και που, ένας καθηγητής από την Κυπαρισσία με το τραίνο και τους έκανε μάθημα.

Τελειώνοντας, λοιπόν, την προτελευταία τάξη ανέβηκε στην Πρωτεύουσα για να προετοιμαστεί για τις εξετάσεις.

Γράφτηκε στο φροντιστήριο "Σταυρόπουλου-Τσατσάκη", που στεγαζόταν σε ένα διώροφο παλιό νεοκλασσικό σπίτι, πίσω από την εκκλησία της Ζωοδόχου Πηγής.

Για  σχολείο, είχε αποφασίσει να πάει τον επόμενο Σεπτέμβριο, όσο κι αν αυτό ακούγεται περίεργο, στο Κλασσικό Λύκειο του Αγίου Δημητρίου ή Μπραχαμίου.

Αυτό έγινε για δύο λόγους:

Είχε μάθει ότι εκεί ήταν Λυκειάρχης ο Δ. Χρονόπουλος, ένας πολύ καλός Φυσικός, αλλά και πολύ αυστηρός σαν καθηγητής.

Ο Χρονόπουλος είχε περάσει και από τη Ζαχάρω, όπου ήταν Γυμνασιάρχης για μερικά χρόνια.

Στην πρώτη γυμνασίου πρόλαβε να τον έχει καθηγητή, πριν πάρει μετάθεση και μάλιστα να κερδίσει τη συμπάθειά του.

Ο άλλος λόγος ήταν ότι σ’ αυτό το σχολείο θα πήγαιναν και δυο άλλα παιδιά,  συμπατριώτες και συμμαθητές του.

Ήθελε, σαν νεοφερμένος εκεί μαθητής, να νοιώθει ότι θα βρεθεί σε κάπως γνώριμο περιβάλλον.

Το Μπραχάμι, τότε, ήταν ένα μεγάλο χωριό.

Το σχολείο στεγαζόταν σε ένα νοικιασμένο διώροφο κτίριο με ένα μικρό προαύλιο, απέναντι από την εκκλησία του Αγίου Δημητρίου.

Εκεί, γινόταν η πρωινή συγκέντρωση και η προσευχή, ενώ η μυρουδιά του φρεσκοψημένου ψωμιού, από τον διπλανό φούρνο, τους έσπαγε τη μύτη.

Τη γυμναστική τους την έκαναν πεντακόσια μέτρα πιο μακριά, σε μια ερημιά, όπου τέλειωναν τα σπίτια και υπήρχε άπλετος χώρος.

Για να είναι κοντά στο σχολείο, νοίκιασαν με την αδελφή του, που ήδη είχε τελειώσει το λύκειο, ένα μικρό διαμέρισμα με ένα δωμάτιο, σε ένα διώροφο σπίτι στη Δάφνη, στην οδό Μυκηνών 7.

Το δωμάτιο ήταν εσωτερικό και έβλεπε στη μικρή αυλή του απέναντι σπιτιού.

"Αι εισιτήριοι  εξετάσεις δια τας Ανωτέρας και Ανωτάτας Σχολάς", όπως ήταν ο επίσημος τίτλος τους, γίνονταν τότε κάθε Σεπτέμβριο. 

Τους καλοκαιρινούς μήνες του 1966 και του 1967 έκανε εντατικά μαθήματα στο φροντιστήριο για να καλύψει τα πολλά κενά που είχε, ιδίως στη Φυσική και στη Χημεία.

Επιστρέφοντας το βράδυ από το φροντιστήριο έβλεπε, μέσα από το τζάμι του αστικού λεωφορείου, τα φώτα που καταύγαζαν το Παναθηναϊκό στάδιο, όπου έδιναν παραστάσεις τα διάσημα, τότε,  μπαλέτα "Holiday on ice".

Τον έπιανε τότε το παράπονο.

Με τι κουράγιο θα ξανακλεινόταν σε κείνο το  δωματιάκι για να συνεχίσει το ατέλειωτο διάβασμα.

Τι να κάνει όμως, έσφιγγε τα δόντια και συνέχιζε την προσπάθεια.

Η μόνη του παρηγοριά ήταν το φλερτ με τη Βάσω, τη συμμαθήτριά του, με τη μακριά αλογοουρά και  τα μυωπικά γυαλάκια της.

Πως και πως περίμενε να τελειώσει η χρονιά και να πάει στο αποχαιρετιστήριο πάρτι, που η Βάσω σκόπευε να κάνει στο σπίτι της,  για την αποφοίτησής τους.

Είχε ήδη γράψει ένα γράμμα, έμπλεο λυρισμού και συναισθήματος, που  σκόπευε να της το επιδώσει μ’ αυτή την ευκαιρία.

Αλίμονο όμως γι’ αυτόν, το πάρτι δεν έγινε ποτέ και το γράμμα έμεινε ανεπίδοτο, για πάντα.

Η καλή τους η μητέρα ερχότανε από την επαρχία και καθόταν αρκετές μέρες για να τους βοηθήσει σε ό,τι της πέρναγε από το χέρι.

Να τους φτιάξει κανένα νόστιμο φαγητό, να τους πλύνει τα ρούχα τους και να τους δροσίσει, ελλείψει ψυγείου, με τα καρπούζια και τα μπουκάλια με νερό, που έβαζε  μέσα σε μια σκάφη μαζί με ένα κομμάτι πάγο.

Ένα πρωινό, την Παρασκευή 21 Απριλίου του 1967, πηγαίνοντας στο σχολείο έμαθαν ότι είχε γίνει δικτατορία.

Σιγά που ήξεραν τα παιδιά, τότε, τι σήμαινε δικτατορία, το πιθανότερο να άκουγαν τη λέξη πρώτη τους φορά.

Αλλά και οι καθηγητές τους ούτε λέξη περί αυτής. Δεν έδειξαν καμία διάθεση για να τους κάνουν πιο σοφούς.

Σαν να μη συνέβηκε τίποτα, κάνανε μάθημα κανονικά, όπως και τις άλλες μέρες.

Το Πάσχα, που κατέβηκε στους δικούς του,  βρήκε εκεί άλλες γιορτές και πανηγύρια.

Άκουγε πολλούς συμπατριώτες του, προφανώς ακραιφνείς εθνικόφρονες, να ανταλλάσουν μεταξύ τους ευχές όπως, "Χριστός Ανέστη", "Ελλάς Ανέστη" και να ρίχνουν γιορταστικές ντουφεκιές στον αέρα.

Το "Ελλάς-Ελλήνων-Χριστιανών" θα κάνει την εμφάνισή του αργότερα.

Λίγους μήνες πριν, στις 8 Δεκεμβρίου του 1966 είχε συμβεί και ένα άλλο σημαδιακό και τραγικό γεγονός.

Το πλοίο "Ηράκλειο" είχε βυθιστεί αύτανδρο στα παγωμένα νερά της Φαλκονέρας.

Στο φροντιστήριο, τους έκανε έκθεση ο Κώστας Γεωργουσόπουλος, ένας νεαρός τότε καθηγητής, ο γνωστός, μετά, θεατρικός κριτικός και μαθηματικά ο Γιώργης Κοντογιώργης, ο σημαντικός υπερρεαλιστής ποιητής με το ψευδώνυμο  "Έκτορας Κακναβάτος".

Λίγες μέρες μετά την "Επανάσταση", όπως  όφειλαν όλοι να αποκαλούν το στρατιωτικό πραξικόπημα, αντιλήφθηκαν την απουσία δυο, τριών καθηγητών τους, που τους φαινόταν στην αρχή ανεξήγητη.

Αργότερα ακούστηκε ότι τους είχαν στείλει  για "διακοπές" σε κάποιο νησάκι του Αιγαίου.

Έδωσε εισιτήριες εξετάσεις, μαζί με τα άλλα παιδιά του σχολείου του, στο κτίριο του 2^ου Λυκείου, στους Αμπελόκηπους, απέναντι από το μαιευτήριο της " Έλενας Βενιζέλου".

Τελευταίο μάθημα ήταν η Τριγωνομετρία.

Στα άλλα μαθήματα, που είχαν προηγηθεί και συγκεκριμένα στη Φυσική και στην Άλγεβρα πίστευε ότι είχε πάει πολύ καλά, ενώ είχε πάει μέτρια στη Γεωμετρία και στην Έκθεση.

Όσο για τη Χημεία, παρ’ όλο το διάβασμα, δεν τα είχε καταφέρει.

Φεύγοντας από το σπίτι, για να δώσει την Τριγωνομετρία, πέταξε μεταξύ σοβαρού και αστείου στη μητέρα του:

"Αν δεν γράψω καλά να μην με περιμένεις".

Εννοώντας ότι η επιτυχία του θα εξαρτιόταν από το πόσο καλά θα πήγαινε στην Τριγωνομετρία, που ήταν και το τελευταίο μάθημα.

Τέλειωσε το γράψιμο, έχοντας πάει και στην Τριγωνομετρία πολύ καλά.

 Ανακουφισμένος και ξένοιαστος, πλέον, μαζί και με τα άλλα παιδιά, που πήγαιναν στο ίδιο φροντιστήριο, κατευθύνθηκαν προς τα κει, περπατώντας και μιλώντας καθ’ οδόν, γιατί άλλο, από το πώς πήγε ο καθένας τους στις εξετάσεις.

Είχε ξεχαστεί τελείως και πήγε απόγευμα όταν θυμήθηκε να γυρίσει στο σπίτι.

Τηλέφωνο, σημειωτέον,  δεν υπήρχε στο σπίτι για να τους πει ότι θα αργήσει.

Ανοίγοντας την πόρτα, δεν θα ξεχάσει ποτέ, το πώς τον υποδέχθηκε η καημένη η μητέρα του.

Δίνοντας βάσει σ’ αυτό που είχε ξεστομίσει, τόσο επιπόλαια, φεύγοντας και μη βλέποντας να γυρίζει σπίτι είχε τρελαθεί από την αγωνία της.

Έκανε πολλή ώρα να σταματήσει τα κλάματα και να ηρεμίσει.

Μετά από μέρες του ζήτησε να τη συνοδέψει και να πάνε μαζί στο εκκλησάκι της Αγίας Φωτεινής, στην ρεματιά του Ιλισού, να ανάψουν ένα κερί.

Πάνω στην τρέλα της είχε κάνει τάμα στην Αγία για την Τριγωνομετρία και τον αίσιο γυρισμό του…

Μανώλης Αναγνωστάκης (1925-2005):

 

ΤΟ ΣΚΑΚΙ

Έλα να παίξουμε…

Θα σου χαρίσω τη βασίλισσά μου

Ήταν για μένα μια φορά η αγαπημένη

Τώρα δεν έχω πια αγαπημένη

Θα σου χαρίσω τους πύργους μου

Τώρα πια δεν πυροβολώ τους φίλους μου

Έχουν πεθάνει από καιρό

πριν από μένα

Όλα, όλα, και τ’ άλογά μου θα στα δώσω

Όλα, όλα, και τ’ άλογά μου θα στα δώσω

Μονάχα ετούτο τον τρελό μου θα κρατήσω

που ξέρει μόνο σ’ ένα χρώμα να πηγαίνει

Δρασκελώντας τη μιαν άκρη ως την άλλη

γελώντας μπρος στις τόσες πανοπλίες σου

μπαίνοντας μέσα στις γραμμές σου ξαφνικά

αναστατώνοντας τις στέρεες παρατάξεις

Έλα να παίξουμε…

Ο βασιλιάς αυτός δεν ήτανε ποτέ δικός μου

Κι ύστερα τόσους στρατιώτες τι τους θέλω!

Τραβάνε μπρος σκυφτοί δίχως καν όνειρα

Όλα, όλα, και τ’ άλογά μου θα στα δώσω

Όλα, όλα, και τ’ άλογά μου θα στα δώσω

Μονάχα ετούτο τον τρελό μου θα κρατήσω

που ξέρει μόνο σ’ ένα χρώμα να πηγαίνει

Δρασκελώντας τη μιαν άκρη ως την άλλη

γελώντας μπρος στις τόσες πανοπλίες σου

μπαίνοντας μέσα στις γραμμές σου ξαφνικά

αναστατώνοντας τις στέρεες παρατάξεις

Έλα να παίξουμε…

Κι αυτή δεν έχει τέλος η παρτίδα..

Μουσική: Δημήτρης Παπαδημητρίου 

Κώστας Περδίκης:

 

Το σπίτι της οδού Κριεζή 5

 

Ιούλιος 1957.

Είχε μεσημεριάσει για τα καλά, όταν κατηφορίζοντας την Πα­νεπιστημίου με τον θείο μου, τον Μήτσο, μου έδειξε και μου είπε δυο λόγια για τα κτίρια που συναντήσαμε, την Ακαδημία, το Πανεπι­στήμιο και τη Βι­βλιοθήκη. Στο πεζοδρόμιο κόσμος πολύς ανεβοκατέβαινε βια­στικός, μπαϊλντισμένος από την πολλή ζέστη.

Περάσαμε έξω από το Σινεάκ και φτάνοντας στην Ομό­νοια ανεβήκαμε στο τραμ, που από την Πειραιώς, όπως μου είπε, πήγαινε μέχρι το Ρουφ. Κατεβήκαμε στην πλατεία Κουμουν­δούρου. Ούτε εκατό μέτρα από τη στάση, στην οδό Κριεζή 5, ήταν το σπίτι όπου έμεναν, με νοίκι.

Με το που ξεκλείδωσε την εξώπορτα, άρχισε το δικό μου ψυ­χοπλάκωμα. Στο μισοσκόταδο, ανεβήκαμε την ξύλινη σκάλα που έτριζε στο κάθε μας βήμα, για τον πάνω όροφο. Η Αρχο­ντία, η θεία μου, φορώντας τη μακριά της ρόμπα, με καλωσόρισε στο πλα­τύσκαλο με μια φωνή χοντρή, απ’ το τσιγάρο. Έδειχνε να μ’ αγαπάει, αλλά εγώ δεν μπόρεσα ποτέ να πω το ίδιο για κείνη.

Όλα μέσα σε κείνο το σπίτι ήσαν μια παλιατζούρα. Περα­σμένες δόξες, έπιπλα, κουρτίνες, πίνακες. Βγήκα κατ’ ευθείαν στο μπαλκονάκι, που έβλεπε στην πλατεία και τουλάχιστον εκεί υπήρχε άπλετο φως. Μέχρι που σκοτείνιασε έμεινα εκεί να χα­ζεύω, κάτω, τ’ αυτοκί­νητα και τον κόσμο.

Στη μέση της πλατείας, σε μια μεγάλη γούρνα με νερό, δε­κάδες πιτσιρίκια πλατσού­ριζαν, τρελαμένα από χαρά, ενώ οι μανάδες τους, από τα  κοντινά παγκάκια τους φώ­ναζαν, σαν  υστερικές, να προσέχουν. Λίγο πιο πέρα, πάνω από τις στέγες βλέπαμε το καμπανα­ριό της Αρμένικης εκκλη­σίας και ακού­γαμε τις  κα­μπάνες της.

Στο μπαλκόνι, την πιο πολλή ώρα, καθόταν μαζί μου κι ο θείος, λέγοντάς μου ιστο­ρίες από το Κονγκό και ανέκδοτα, που με έκαναν να ξεκαρδίζομαι. Η Αρχοντία, παραμέσα, κοντά στο φως που έμπαινε από το μπαλκόνι, πάλευε με τα ραψί­ματά της, καθότι μοδίστρα. Μπήκα μέσα όταν ήταν η ώρα να γευτώ τα εδέσματά της, άλλη μια πονεμένη ιστορία για μένα. Έκανα υπομονή να τελειώσει κι αυτό το μαρτύριο και να πάω αμέσως μετά για ύπνο.

Το ξύπνημα της επόμενης μέρας θα μου ξανάφερνε την καλή μου διάθεση. Όσο κι αν λάτρευα τον θείο μου, ήταν αδύ­νατον να μείνω κι άλλο σε κείνο το σπίτι. Ο μεγάλος μου ξά­δελφος και οι παρέες του, τα μπάνια, το σι­νεμά, αλλά και η κα­τα­σκή­νωση μετά από λίγο, με περίμεναν στην Ελευσίνα.

Πρωί-πρωί μάζεψα τα μπογαλάκια μου, ασπάστηκα  την Αρχο­ντία, που μου κλαψού­ριζε  να μείνω μαζί τους, λίγο ακόμη και πήγαμε στην πλατεία, στην αφετηρία των λεωφορείων της  Ελευσίνας. «Α ρε μπαγάσα μου φεύγεις», μου πέταξε καθώς με αγκά­λιαζε, «του χρόνου θα σε ξα­ναδώ». Βούρκωσα, κατάλαβα πόσο πολύ τον αγαπούσα.

Ανέβηκα και έπιασα θέση κοντά στο παράθυρο. Εκείνος, από κάτω, περίμενε μέχρι να ξεκινήσουμε. Του έκανα με το χέρι μου αντίο. Πριν το λεωφορείο στρίψει στην Πειραιώς, πρόλαβα να τον δω από πίσω, καθώς έφευγε. Μου φάνηκε, βα­ρύς, σαν να μην ήθελε να γυρίσει γρήγορα σε κείνο το παλιό, το σκο­τεινό σπίτι…

                                                          Η Αρμένικη εκκλησία

                                      Η πλατεία Κουμουνδούρου με την πισίνα

Βόρειο Σέλας:

 

Πηγή: Protagon

Γιώργος Τζαβέλλας: (1916-1976)

 

Η κάλπικη λίρα

 Ήταν τρεις μέρες πριν μπει το 1956 όταν μια ελληνική ταινία θα έγραφε ιστορία στον παλιό ελληνικό κινηματογράφο και όχι μόνο. Στις 28 Δεκεμβρίου του 1955 προβάλλεται για πρώτη φορά στους κινηματογράφους “Η κάλπικη λίρα” και ανοίγει τον δρόμο για τις σπονδυλωτές ταινίες στην Ελλάδα, όντας η πρώτη που γυρίστηκε και παίχτηκε ποτέ στη χώρα μας.

Η ταινία, “Η κάλπικη λίρα” πέρα από τη σκηνοθετική σφραγίδα του Γιώργου Τζαβέλλα, πλαισιώθηκε κι από ένα αξιόλογο καστ. Οι ηθοποιοί ανήκαν στην αφρόκρεμα της εποχής. Οι ηθοποιοί που πρωταγωνιστούν στην ταινία θεωρούνται, έως και σήμερα, ανάμεσα στους καλύτερους Έλληνες ηθοποιούς, όπως ο Βασίλης Λογοθετίδης, που ήταν ένας από τους καλύτερους Έλληνες κωμικούς της εποχής, μετά την ταινία, “Οι Γερμανοί ξανάρχονται”, όπως η Ίλυα Λιβυκού, που διακρινόταν ως κινηματογραφικό ζευγάρι με τον Λογοθετίδη. Όπως ο Μίμης Φωτόπουλος με ταινίες όπως, “Ο γρουσούζης”, “Εκατό χιλιάδες λίρες”, “Οι Απάχηδες των Αθηνών”, η Σπεράντζα Βρανά με το “Η ωραία των Αθηνών”, ο Ορέστης Μακρής με μία από τις σημαντικότερες ταινίες του ελληνικού κινηματογράφου, “Ο μεθύστακας”, ενώ, τέλος, το δίδυμο Δημήτρη Χορν και Έλλης Λαμπέτη που είχε πρωταγωνιστήσει σε πολλές θεατρικές παραστάσεις.

Γεννήθηκε στην Αθήνα και σπούδασε νομικά, αλλά δεν ασχολήθηκε με το δικηγορικό επάγγελμα, αφού δόθηκε ολόψυχα πρωτίστως στον κινηματογράφο αλλά και στο θέατρο στο οποίο ανέβηκαν δέκα περίπου θεατρικά έργα του.

Οι ταινίες του Γιώργου Τζαβέλλα αποτελούν ορόσημο για την ιστορία του Ελληνικού Κινηματογράφου. Αυτοδίδακτος σκηνοθέτης, με εξαιρετική παιδεία και μόρφωση, ενηλικίωσε τον Ελληνικό Κινηματογράφο και του έδωσε κύρος, βγάζοντάς τον έξω από τα σύνορα της Ελλάδας.

Πηγή: ''Ελληνικός Κινηματογράφος''

Κώστας Περδίκης: Καϊάφας

 Μνήμες από τα παλιά...

Ανατολικά του μικρού σταθμού του τραίνου, κάθετα με τις γραμμές, ξεκίναγε ένα  τσιμεντένιο δρομάκι, που περνώντας ανάμεσα από πανύψηλες κουκουναριές, έφτανε μέχρι την αρχή της λίμνης.

Στο πλάι του δρομίσκου, πέντε-έξι φτωχικοί άνθρωποι, απ’ αυτούς που ζούσαν γύρω από τη λίμνη, μόστραραν  και πούλαγαν την πραμάτεια τους.

Ήσαν εκείνα τα περίτεχνα καλαθάκια και πανέρια, διαφόρων τύπων και μεγεθών.

Τα έπλεκαν οι ίδιοι, πραγματικοί καλλιτέχνες, από ξεφλουδισμένες,  άσπρες,  βέργες λυγαριάς.

Γίνονταν ανάρπαστα από τους ‘’λουόμενους’’ και μάλιστα πολλές κυρίες τα κρατούσαν στις βόλτες τους, σαν ένα βολικό είδος τσάντας… 

 

Άγγελος Σπαχής (1903-1960):

 

Του οφείλουμε –ανάμεσα σε πολλά άλλα– δύο λαοφιλή ιστορικά λογότυπα: τον δαφνοστεφή έφηβο του Ολυμπιακού αλλά και τα σιγαρέτα Ασσος Φίλτρο. 

Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1903 και αναγκάστηκε να βιοποριστεί από μικρή ηλικία. Στις αρχές της δεκαετίας του 1920 άρχισε να εργάζεται ως σκιτσογράφος σημαντικών εφημερίδων και το 1926 άρχισε να ασχολείται με τη σκηνογραφία. Υπήρξε ιδρυτικό μέλος του Συνδέσμου Ελλήνων Σκιτσογράφων^[1] (ιδρύθηκε το 1926), όπου συμμετείχε στις εκθέσεις του το 1927, 1928, 1932, 1934 και 1938 και μέλος της Ομάδας «Τέχνη 1930», συμμετέχοντας στις εκθέσεις της το 1931, το 1933 και το 1940. Στη δεκαετία του 1930 άρχισε να συνεργάζεται με τις καπνοβιομηχανίες Παπαστράτος και Γ.Α. Κεράνης και δημοσίευσε τις πρώτες του τεχνοκριτικές. Υπήρξε, επίσης, ιδρυτικό μέλος της Ελληνικής Ένωσης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου^[2] (ιδρύθηκε το 1936) και μέλος του Επιμελητηρίου Εικαστικών Τεχνών Ελλάδος.^[3] Το 1953 παντρεύτηκε την καλλιτέχνιδα Μαρία Κοζαδίνου (1895-1985) και το 1960 ολοκλήρωσε την κατασκευή της οικίας του στην Ύδρα. Πέθανε τον Δεκέμβριο του 1960 στην Αθήνα.

Νίκος-Οχάνες Μικιρδιτσιάν:

 

                             

Γιάννης Περδίκης:

 

Eθνική Πινακοθήκη | Νέο πρόγραμμα και προοπτικές για το μέλλον

Στο καλαίσθητο ισόγειο αμφιθέατρο της Εθνικής Πινακοθήκης – Μουσείο Αλέξανδρου Σούτσου, η νέα διευθύντρια Συραγώ Τσιάρα παρουσίασε το πρόγραμμα της Πινακοθήκης για το έτος 2023 καθώς και τη γενικότερη κατεύθυνση στην οποία θα ήθελε να κινηθεί το μουσείο τα επόμενα χρόνια.

Το έργο της Κας Τσιάρα ως διαδόχου της πολυετούς διευθύντριας Μαρίνας Λαμπράκη-Πλάκα, με ένα νέο κτίριο που αποτελεί τοπόσημο για την Αθήνα, αποτελεί μια μεγάλη πρόκληση προκειμένου να ανταποκριθεί η Πινακοθήκη στις αυξημένες απαιτήσεις του κοινού. Η ίδια έχουσα στενή σχέση με την Εθνική Πινακοθήκη, ήδη ως μεταπτυχιακή φοιτήτρια, στο πλαίσιο της έρευνας της για τον ελληνικό οριενταλισμό, έρχεται με όρεξη και ιδέες για τη νέα εποχή του μουσείου.

Όπως σημείωσε στην εισήγησή της,  οι λέξεις – κλειδιά για την δράση της Πινακοθήκης είναι βιωσιμότητα, ανθεκτικότητα, συμπεριληπτικότητα, συνέργεια με άλλα ιδρύματα, μουσεία, κρατικούς και ιδιωτικούς φορείς.

Η κα Τσιάρα τόνισε ότι για το άμεσο διάστημα δεν αναμένονται σημαντικές αλλαγές στο κεντρικό κτίριο της Πινακοθήκης, και εάν αυτές γίνουν θα είναι πάντα κατόπιν διαβούλευσης με τους συνεργάτες της. Σε κάθε περίπτωση η Πινακοθήκη, όσον αφορά στη μόνιμη συλλογή της, είναι πάντα ανοιχτή στο να αποκτήσει καινούρια έργα και να εμπλουτιστεί εφόσον εξασφαλιστούν οι απαραίτητοι πόροι.

 

Από την άλλη πλευρά, τόσο η κα Τσιάρα, όσο και η ηγεσία του Υπουργείου Πολιτισμού που ήταν παρούσα, τόνισαν την ανάγκη να στηριχτούν με κάθε τρόπο (υποδομών, οικονομικής ενίσχυσης, στελέχωσης) τα τέσσερα παραρτήματα της Πινακοθήκης (Σπάρτη, Ναύπλιο, Κέρκυρα και Αίγινα), η Εθνική Γλυπτοθήκη στο Γουδή που ανοίγει σύντομα και πάλι τις πύλες της για το κοινό, καθώς και η βιβλιοθήκη και το αρχείο της Εθνικής Πινακοθήκης που τίθενται, επίσης, σε επαναλειτουργία.

Η κα Τσιάρα παρουσίασε στους δημοσιογράφους την καινούρια ιστοσελίδα της Εθνικής Πινακοθήκης (https://www.nationalgallery.gr/) , η οποία εμπλουτισμένη πλέον με πολλές ψηφιακές εφαρμογές (ψηφιακή περιήγηση στο μουσείο, πλήρης παρουσίαση της συλλογής του μουσείου ψηφιακά κ.ά.) και αναλυτικές πληροφορίες για το έργο του, θα αποτελέσει την απαιτούμενη γέφυρα μεταξύ της Πινακοθήκης και του φιλότεχνου κοινού στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

Όσον αφορά στη νέα χρονιά η κα Τσιάρα μας μίλησε για τρεις σημαντικές περιοδικές εκθέσεις που θα φιλοξενηθούν στον χώρο του μουσείου:

H έκθεση με θέμα τον Κωνσταντίνο Παρθένη «Κωνσταντίνος Παρθένης. Η ιδανική Ελλάδα της ζωγραφικής του» παρατείνεται μέχρι τις αρχές Μαρτίου 2023, πλαισιωμένη με ένα δημόσιο πρόγραμμα με άξονα τον σπουδαίο Έλληνα ζωγράφο. Συγκεκριμένα, στις 13 Ιανουαρίου 2023 η Πινακοθήκη θα φιλοξενήσει ημερίδα με θέμα την επίδραση του Θεοσοφισμού στις Εικαστικές Τέχνες, ενός φιλοσοφικού ρεύματος που επηρέασε ιδιαίτερα τον Κ. Παρθένη αλλά και άλλους σημαντικούς καλλιτέχνες του πρώιμου 20ου αιώνα. Επίσης, ένα κριτικό κείμενο του Νίκου Γιοκαρίνη από το 1930 σχετικά με την περίπτωση του Κωνσταντίνου Παρθένη, αποτέλεσε την αφορμή για μια παράσταση – performance που θα παρουσιαστεί τον Φεβρουάριο του 2023 και θα εξερευνά την σχέση του ζωγράφου με την εποχή του και το κοινωνικό πλαίσιο στο οποίο έζησε και δημιούργησε, τη σύγκρουση και τις διαμάχες με το παραδοσιακό  ακαδημαϊκό κατεστημένο.

 

Ακολουθεί την άνοιξη του 2023 η έκθεση με θέμα το «Αστικό βίωμα στις δεκαετίες ’50, ’60 και ‘70» στις Εικαστικές Τέχνες και τον Κινηματογράφο. Πρόκειται για μια μεγάλη ομαδική έκθεση Ελλήνων καλλιτεχνών  η οποία μας καλεί να δούμε την πόλη ως βιωμένη εμπειρία. Εξετάζει την αστικοποίηση, την ανοικοδόμηση, την μετανάστευση, εσωτερική και εξωτερική, τα φαινόμενα  που έλαβαν χώρα στο πλαίσιο των ραγδαίων αλλαγών στο ελληνικό τοπίο αλλά και την ελληνική κοινωνία. Η νέα αστική κουλτούρα που αναδύθηκε τον ύστερο 20ο αιώνα βιώνεται από τους καλλιτέχνες άλλοτε με αίσθημα αναγνώρισης και ασφάλειας και άλλοτε σύγκρουσης και διαπραγμάτευσης. Οι σχέσεις αυτές και το καλλιτεχνικό αποτύπωμά τους στα εικαστικά και τον κινηματογράφο είναι το αντικείμενο αυτής της έκθεσης η οποία χαρακτηρίζεται από την διατομεακότητα, συνδιοργανώνεται, άλλωστε, με την Ταινιοθήκη της Ελλάδος.

Το 2024 προγραμματίζεται η μεγάλη διεθνής έκθεση με θέμα «Δημοκρατία» με αφορμή τα πενήντα χρόνια αδιασάλευτου κοινοβουλευτικού βίου στην Ελλάδα, τα οποία συμπίπτουν με αντίστοιχες περιόδους κοινοβουλευτισμού στην Ισπανία και την Πορτογαλία. Η μετάβαση από αυταρχικά, δικτατορικά καθεστώτα στην Δημοκρατία και ο ρόλος που έπαιξαν οι καλλιτέχνες σε αυτή εξετάζονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο, με τις συγκλίσεις και τις αποκλίσεις που παρουσιάζουν. Η έκθεση θα πλαισιώνεται από συνέδρια, εκπαιδευτικά προγράμματα και προβολές και υπάρχει ήδη επικοινωνία και συνεργασία με ιδρύματα του εξωτερικού για την προετοιμασία της.

Όσον αφορά στη μόνιμη συλλογή της Εθνικής Πινακοθήκης η κα Τσιάρα τόνισε ότι επιθυμεί να καλλιεργηθεί μια αντίληψη που θα ενθαρρύνει την διαφορετικότητα και την συμπερίληψη, καθώς και την βιωματική πρόσληψη της τέχνης στη χρονολογική και θεματική παρουσίαση με συγκεκριμένα προγράμματα.

Σύντομα θα αποδοθεί στο κοινό η Αίθουσα Δυτικοευρωπαϊκής Τέχνης όπου θα εκτίθεται, αρχικά, ένα μικρό μέρος από τη συλλογή 1250 έργων τέχνης δυτικών καλλιτεχνών που έχει στην κατοχή της η Πινακοθήκη, ένα πολυσυλλεκτικό αρχείο έργων τέχνης που έχει διαμορφωθεί κυρίως από δωρεές και κληροδοτήματα. Η έκθεση αυτή θα καλύπτει ένα χρονικό εύρος που θα εκκινεί από την «Αγία Τριάδα» πίνακα του Μάρκο Βενετσάνο που χρονολογείται από το 1389 ως το «Σεληνιακό Τοπίο», επίσης πίνακα του Λούτσιο Φοντάνα, 1966.

 

Η κα Τσιάρα μας μίλησε επίσης για το δημόσιο πρόγραμμα «Η συλλογή ως εργαστήριο» που προετοιμάζεται να είναι έτοιμο στα τέλη του 2023. Πρόκειται για μια πειραματική πρόσληψη της μόνιμης συλλογής όπου η ομάδα των επιμελητών της Πινακοθήκης θα επιχειρήσει να προσεγγίσει την συλλογή μέσα από την ιστορία των συναισθημάτων, των ιδεών των εμπειριών αλλά και των αισθήσεων και στάσεων ζωής. Αναζητούνται, λοιπόν, εναλλακτικοί τρόποι προσέγγισης και ερμηνείας των συλλογών όπως απαιτεί η σύγχρονη μουσειολογία. Στο εγχείρημα αυτό θα συνδράμουν με τις γνώσεις και τις εμπειρίες τους διευθυντές ιδρυμάτων από το εξωτερικό, σε ένα πρόγραμμα που θα διαμορφώνεται με την πάροδο του χρόνου και πάντα σε διάδραση με το κοινό.

Στο μεσοπάτωμα της Εθνικής Πινακοθήκης, θα διαμορφωθεί ένας νέος μόνιμος χώρος εκθέσεων που θα φέρει την ονομασία «Ενδιάμεσος χώρος». Ο τίτλος αυτός δεν αφορά μόνο στην κυριολεκτική απόδοση της πολεοδομικού επιπέδου του χώρου, αλλά και συμβολικά στον ρόλο που θα έχει ως συνεκτικός κρίκος του ιδρύματος με καλλιτέχνες και εξωτερικούς επιμελητές. Στον «Ενδιάμεσο χώρο» οι επιμελητές θα καλούνται να στήσουν κάθε φορά μια μικρή έκθεση με αφορμή ένα έργο τέχνης, μια ιστορία ή ένα αρχείο της Εθνικής Πινακοθήκης, σε μια διαδικασία που θα συνδέει την μόνιμη συλλογή με το σήμερα.

 

Η κα Τσιάρα αναφέρθηκε συνοπτικά και στους σχεδιασμούς που γίνονται για τα παραρτήματα της Πινακοθήκης στην επικράτεια. Τόνισε ότι στα παραρτήματα γίνεται εξαιρετική δουλειά κάτω από αντίξοες συνθήκες, καθώς υπάρχει, γενικά, έλλειψη προσωπικού. Η φιλοδοξία της Κας Τσιάρα είναι να ενισχυθούν τα παραρτήματα σε θέμα υποδομών και προσωπικού, αλλά και να καλλιεργηθεί μια ώσμωση ανάμεσα την κεντρική Πινακοθήκη και τα παραρτήματα μέσα από κοινά προγράμματα.

Τέλος, η κα Τσιάρα στάθηκε ιδιαίτερα στην ανάγκη να αξιοποιηθεί το πολύτιμο αρχειακό υλικό και ερευνητικό υπόβαθρο του Ινστιτούτου Σύγχρονης Ελληνικής Τέχνης (ΙΣΕΤ), το οποίο από τον Μάρτιο του 2021 έχει γίνει δωρεά στην Εθνική Πινακοθήκη (μαζί με το κτίριο  και τον εξοπλισμό).  Στο πλαίσιο αυτό, σύντομα θα παρουσιαστεί σε συνεργασία με τον Πανελλήνιο Σύνδεσμο Αιθουσών Τέχνης μια έκθεση για τα 30 χρόνια του θεσμού της “Art Athina” στο κτίριο του ΙΣΕΤ (Βαλαωρίτου 9Α).

Ο Γιάννης Περδίκης γεννήθηκε και ζει στην Αθήνα.
Σπούδασε νομικά και κοινωνικές επιστήμες και από το 2010 ασχολείται με την πολιτιστική κριτική και το ραδιόφωνο.

Πηγή: debop.gr

JHON CRAXTON (1922-2009):

 

Ο John Leith Craxton RA, ήταν Άγγλος ζωγράφος. Μερικές φορές τον αποκαλούσαν νεορομαντικό καλλιτέχνη, αλλά προτιμούσε να είναι γνωστός ως «είδος Αρκαδικού».

Είχε πολυάριθμες εκθέσεις ζωγραφικής του τόσο στην Αγγλία όσο και στην Ελλάδα. Μια μεγάλη αναδρομική έκθεση πραγματοποιήθηκε στην Γκαλερί Τέχνης Whitechapel το 1967. Το μεταγενέστερο έργο του έγινε πιο επίσημο, δομημένο και διακοσμητικό, αν και εξακολουθούσε να εκφράζει ρομαντικά ποιμαντικά θέματα.

Παρήγαγε τα σκηνικά και τα κοστούμια για την παραγωγή του 1968 της Βασιλικής Όπερας του Απόλλωνα του Ιγκόρ Στραβίνσκι .

Η δουλειά του αναπαράχθηκε επίσης σε περιοδικά όπως το New Writing , το Horizon και έχει εικονογραφήσει τα βιβλία του Patrick Leigh Fermor . Παρήγαγε λιθογραφίες για πολλές ανθολογίες που επιμελήθηκε ο Geoffrey Grigson , συμπεριλαμβανομένων των Visionary Poems (1944).

Εξελέγη Βασιλικός Ακαδημαϊκός το 1993. Ο Craxton έζησε και εργάστηκε τόσο στα Χανιά , την Κρήτη και το Λονδίνο. Η αγάπη του για την Κρήτη επεκτάθηκε στο να είναι ένας από τους Βρετανούς Επίτιμους Προξένους εκεί. Πέθανε σε ηλικία 87 ετών. 

Πηγή: Lifo