Αρχαία Ολυμπία:

        

                    

...Η πρώτη μας επίσκεψη, όπως ήταν φυσικό, ήταν στην Αρ­χαία Ολυμπία. Αρχίσαμε από το μουσείο, ένα επιβλητικό νεο­κλασικό κτήριο πάνω στον πευκόφυτο λόφο. Το σημερινό  μουσείο δεν είχε κτιστεί ακόμα. Για άλλη μια φορά μείναμε έκθαμβοι βλέποντας τον Ερμή του Πραξιτέλη  και τη Νίκη του Παιωνίου. Στον έναν τοίχο της μεγάλης αίθουσας, από τη μια άκρη ως την άλλη, δέσποζε  το ανατο­λικό αέτωμα του ναού του Δία, με θέμα την αρματοδρομία του Πέλοπα και του Οινόμαου. Στον ακριβώς απέναντι τοίχο, είχε τοποθετηθεί το δυτικό αέ­τωμα του ναού, με την μάχη των Λαπιθών και των Κενταύρων...

Απόσπασμα από το διήγημα του Κώστα Περδίκη''Αρχαιολογικές εξορμήσεις''

Το εγκαταλελειμμένο σιδηροδρομικό δίκτυο της Πελοποννήσου:

 

Πηγή: LIFO

Κώστας Ταχτσής (1927-1988):

 

Ο Κώστας Ταχτσής (Θεσσαλονίκη, 8 Οκτωβρίου 1927 – Αθήνα, πιθανόν 25 Αυγούστου 1988) ήταν διακεκριμένος Έλληνας λογοτέχνης της μεταπολεμικής γενιάς.

Το απόγευμα του Σαββάτου, 27 Αυγούστου 1988, η αδερφή του συγγραφέα, βρήκε τον Κώστα Ταχτσή, νεκρό, στο σπίτι του στην οδό Τυρνάβου 26, στον Κολωνό. Ειδοποίησε αμέσως την Αστυνομία, που έπειτα από ιατροδικαστική εξέταση, επί τόπου, αποφάνθηκε ότι ο Ταχτσής, είχε πεθάνει από ασφυξία, που προκλήθηκε από στραγγαλισμό, πριν από περίπου 36 ώρες. Παρόλη τη δημοσιότητα που πήρε το θέμα και παρόλες τις έρευνες της Αστυνομίας, τόσο στο κύκλο των γνωστών του όσο και στο περιβάλλον των εκδιδόμενων τραβεστί στο οποίο σύχναζε δεν έγινε δυνατόν να βρεθεί ο δράστης και η υπόθεση μπήκε στο αρχείο.^[6]

Η Συρία πριν την καταστροφή της:

 Πηγή: Off therecord

Κώστας Περδίκης:

 

το μακρύ παντελόνι

Στη μικρή μας πόλη, λίγο πριν το ’60, υπήρχαν πολλά ραφεία.

 Η ύπαρξη τόσων ραφείων εξηγείται από το γεγονός ότι τότε τα εμπορικά μαγαζιά δεν είχαν ακόμα αρχίσει να πουλάνε έτοιμα ανδρικά ρούχα, παντελόνια, σακάκια, κουστούμια και παλτά. Ακόμα και τα ανδρικά πουκάμισα τα έραβαν κατ’ αποκλειστικότητα οι μοδίστρες.

 Αρχίζοντας από την πάνω αγορά και κατηφορίζοντας προς την κάτω συνάνταγες με τη σειρά τα ραφεία: Tου Μιχόπουλου, του Κολοκοτρώνη, του Κρέσπη, του Γαλανόπουλου, του Παλιο­θόδωρου,του Καρβουνιάρη, του Καραθανάση και του Τσούτα.

 Ο μπάρμπα Πάνος, ο Μιχόπουλος, ήταν κατά κοινή ομολογία ο καλύτερος ράφτης μας.  Είχε το ραφείο του στην πάνω αγορά, απέναντι από το παλιό δημαρχείο. Τον θυμάμαι με το σο­βαρό και αυστηρό του ύφος, να φοράει πάντα τιράντες, που κράταγαν το παντελόνι του ψηλά, στη σωστή του θέση, γιατί την είχε και τη σχετική κοιλίτσα του.

 Στο ραφείο του, φυσικά, εκείνος ήταν ο αρχιτεχνίτης και το μεγάλο αφεντικό. Μετά από αυ­τόν στην ιεραρχία ερχόταν ο Θοδωράκης, ο μεγάλος του γιος και ακολούθαγε ο Σπύρος,  ο ανηψιός του Μπάρμπα Πάνου. Το προσωπικό του ραφείου συμπλήρωνε ο Αντώνης, ο συμ­μαθητής μου, που είχε σταματήσει το σχολείο και μάθαινε την τέχνη του ράφτη.

 Μπαίνοντας στο ραφείο, μετά την απαραίτητη ανταλλαγή των χαιρετισμών, σου έκανε εντύ­πωση η απόλυτη σιγή που επικρατούσε εκεί μέσα. Ο καθένας τους ήταν σκυμμένος πάνω στη δουλειά, που του είχε ανατεθεί, χωρίς να ακούγονται κουβέντες ή σχόλια.

 Ο μπάρμπα Πάνος ήταν, συνήθως, όρθιος πίσω από τον μεγάλο πάγκο. Με μια μεζούρα κρε­μασμένη από τον λαιμό του έκανε την πιο δύσκολη και υπεύθυνη δουλειά. Τελείως απορρο­φημένος και περίφροντις, μέτραγε και ζωγράφιζε με ένα μικρό κομμάτι σαπουνιού, πάνω στο απλωμένο ύφασμα γραμμές, ευθείες και καμπύλες.

 Είχε ο ίδιος πάρει και σημειώσει σ’ ένα τετράδιο τα μέτρα του πελάτη, στην πρώτη του επί­σκεψη στο ραφείο. Μάκρος - μέση - καβάλος για το παντελόνι, μάκρος - στήθος - πλάτη και μανίκια για το σακάκι.

 Τελειώνοντας με τη χάραξη των γραμμών, έπαιρνε το τεράστιο ψαλίδι και με χέρι σταθερό έκοβε το ύφασμα. Στη μια γωνιά του πάγκου το βαρύ μαντεμένιο σίδερο, που δούλευε με κάρβουνα, τράβαγε με τη μία την προσοχή σου.

 Στη συντεχνία των ραφτάδων η όλη αυτή διαδικασία, δηλαδή, το μέτρημα, η σχεδίαση και το κόψιμο του υφάσματος είναι γνωστή με την κωδική  ονομασία "το ψαλίδι". "Το ψαλίδι" απο­τελούσε το επτασφράγιστο μυστικό του κάθε αρχιράφτη. Έπρεπε ο αρχιράφτης  να φτάσει λίγο πριν τη σύνταξή του για να το εμπιστευθεί και να το μεταλαμπαδεύσει στον διάδόχό του.

 Αυτό, βέβαια, δεν γινόταν τυχαία, το αφεντικό είχε τον λόγο του. Με την τακτική του αυτή καθυστερούσε, όσο μπορούσε, το άνοιγμα ενός ακόμα  ραφείου, που θα του έπαιρνε ένα κομμάτι από την πελατεία του.

Για να ολοκληρωθεί μια παραγγελία και να είναι έτοιμο το ρούχο, έπρεπε να γίνουν τρεις συνήθως πρόβες. Τις δυο πρώτες τις έκανε ο δεύτερος τη τάξει, ο Θοδωράκης. Την τελευταία και πιο κρίσιμη την έκανε ο ίδιος ο μπάρμπα Πάνος.

 Μέχρι που πήγα στην πρώτη τάξη του γυμνασίου φόραγα ακόμα κοντό παντελόνι. Ήρθε όμως και για μένα η ώρα μου να δείξω ότι είχα, πια, γίνει αντράκι. Τότε, οι δικοί μου με ’στειλαν στο ραφείο του μπάρμπα Πάνου, καθότι πρώτος ξάδελφος του πατέρα μου, για να μου ράψει το πρώτο μου μακρύ παντελόνι.

 Μπαίνοντας στο ραφείο ο μπάρμπα Πάνος, αλλά και οι υπόλοιποι με καλοδέχτηκαν χαμογε­λώντας. Θα ήμουνα βλέπετε, από τούδε και στο εξής, ο καινούργιος τους πελάτης.

 Ο μπάρμπα Πάνος  με έβαλε να στέκομαι ακίνητος, σαν να έχω καταπιεί  μπαστούνι κι άρ­χισε να μου παίρνει τα  μέτρα. Μια στιγμή τον ακούω να με ρωτάει «Την "οικογένεια" Κω­στάκη πού την έχεις»; Τα χάνω, μη μπορώντας να καταλάβω τι είναι αυτό που με ρωτάει. Εγώ παιδί πράμα να έχω και οικογένεια; Με την άκρη του ματιού μου πιάνω τον Αντώνη, τον συμμαθητή μου, να προσπαθεί να πνίξει ένα γελάκι του, σαφώς κοροϊδευτικό.

 Αργότερα, πιο μεγάλος, άκουσα και την άλλη παραλλαγή της ερώτησης των  ραφτάδων. Εκείνη, που αρκούντως πολιτικοποιημένη, ζητούσε να μάθει  από τον πελάτη αν ήταν "δε­ξιός" ή "αριστερός". Όταν είσαι πρωτάρης κάτι  τέτοια παθήματα σου μένουν αξέχαστα σ’ όλη σου τη ζωή, αλλά και μερικές φορές ανεξήγητα.

 Να έπαιζε άραγε κάποιο ρόλο, στο φτιάξιμο του παντελονιού, η θέση της "οικογένειας" ή ήταν απλώς το απαραίτητο αστειάκι που συνήθιζαν να κάνουν οι ράφτες στους πελάτες τους; Φτάνω σ’ αυτή τη σκέψη, γιατί σήμερα πλέον, όταν αγοράζουμε ένα έτοιμο παντελόνι από το μαγαζί, δεν μας έχει κανείς προηγουμένως ρωτήσει για την "οικογενειακή" μας κατάσταση.

 Από κείνη, λοιπόν, την πρώτη φορά και μετά, για οτιδήποτε ήθελα να ράψω πήγαινα απο­κλειστικά στον μπάρμπα Πάνο. Εκεί έραψα και το πρώτο μου κουστούμι, τη χρονιά που μπήκα στο Πολυτεχνείο. Ο  Θοδωράκης ήταν πλέον το νέο αφεντικό στο ραφείο, γιατί στο μεταξύ ο μπάρμπα Πάνος, είχε βγει στη σύνταξη.

 Μέχρι που πέθανε, εκεί, στο ραφείο πέρναγε τις περισσότερες ώρες του.

Τις καλές μέρες έπιανε  καρέκλα στο πεζοδρόμιο και χόρταινε τη λιακάδα, ενώ τις κρύες κα­θισμένος πλάι στη μεγάλη σόμπα ξεκοκάλιζε τις εφημερίδες…  

Νίκος Καββαδίας (1910-1975):

 

H πιο πετυχημένη συνέντευξη της εποχής παραχωρείται στο περιοδικό «Εικόνες» το 1962 και στον φέρελπι τότε εκπρόσωπο της δημοσιογραφίας Φρέντυ Γερμανό. Η εμβληματική εκδότρια Ελένη Βλάχου πίστευε ότι η εν λόγω συνέντευξη όχι μόνο θα στοιχειοθετούσε ένα πλήρες προφίλ του ποιητή αλλά ότι θα επανέφερε το όνομα του Καββαδία δυναμικά στο προσκήνιο. Άλλωστε, είχε φροντίσει ήδη να επανεκδώσει στις εκδόσεις Γαλαξίας, σε έναν τόμο αυτήν τη φορά, τις δύο του συλλογές Μαραμπού και Πούσι. 

 Ας μην ξεχνάμε ότι τα χαρτόδετα βιβλιαράκια του Γαλαξία, που εξέφραζαν το πρωτοποριακό βλέμμα της εκδότριας Βλάχου, φιλοξενώντας ταυτόχρονα τίτλους όπως η Πάπισσα Ιωάννα του Ροΐδη και το Μηδέν και Άπειρον του Καίσλερ, σκοπό είχαν να συνδυάσουν το έργο κορυφαίων ποιητών, όπως ο Σεφέρης ή ο Ελύτης, με τις μαζικές εκδόσεις, ακολουθώντας, εν πολλοίς, το παράδειγμα του αγγλικού Penguin. Για πρώτη φορά εκλεκτοί ποιητές, που ως τότε φιλοξενούνταν σε ακριβούς τόμους και στα υψηλά σαλόνια, μπορούσαν κυριολεκτικά να υπάρξουν στα περίπτερα – ακόμα και σε αυτόματο πωλητή, που για πρώτη φορά υιοθετήθηκε στον ελληνικό χώρο μόλις στις αρχές της δεκαετίας του '60!   Με τα φιλοτεχνημένα από τον Μόραλη εξώφυλλα και με μια κοινή αισθητική για όλα σχεδόν τα βιβλία, οι εκδόσεις Γαλαξίας επανέφεραν ουσιαστικά τον Καββαδία στην επικαιρότητα, μετά την πρώτη έκδοσή του, και σε συνδυασμό με τη συνέντευξη στον Φρέντυ Γερμανό έκαναν το περιβόητο Μαραμπού κυριολεκτικά πρωταγωνιστή των ημερών.

 Πηγή: www.lifo.gr

Μαρία Ευθυμίου: Για το 1821

Oι δέκα απαραίτητες γνώσεις που πρέπει να έχει κανείς για την ελληνική επανάσταση

1. Οι Έλληνες δεν ήταν οι πρώτοι που επαναστάτησαν ενάντια στους Οθωμανούς

Η Ελληνική Επανάσταση, που ξεκίνησε το 1821 και τελείωσε το 1830 με την αναγνώριση εθνικού ανεξάρτητου κράτους με το όνομα Ελλάς, είναι η δεύτερη στα Βαλκάνια. Την πρώτη την έκαναν οι Σέρβοι το 1804. Είχαν αρχηγό τους τον Γεώργιο Πέτροβιτς Καραγκεόργεβιτς, τον Καραγιώργη της Σερβίας, τον οποίον τιμούμε με δρόμο στην πρωτεύουσά μας επειδή υπήρξε σημαντική προσωπικότητα που έπαιξε ρόλο και στα ελληνικά πράγματα. Η σερβική επανάσταση ήταν μακρόσυρτη, ολοκληρώθηκε το 1830, αλλά με αυτονομία. Δηλαδή προέκυψε ένα αυτόνομο κράτος και όχι ανεξάρτητο, όπως αργότερα το ελληνικό.

orasac_assembly_1804.jpg

Η επανάστασή τους δεν έμοιαζε πολύ με τη δική μας, διότι αυτών ξεκίνησε ως εξέγερση και εξελίχθηκε σε επανάσταση. Κατά την έκρηξη, δηλαδή, των γεγονότων, δεν είχαν εθνικό διακύβευμα στον νου τους, καθώς ξεκίνησαν διαμαρτυρόμενοι για την αθέτηση προνομίων που τους είχε παραχωρήσει η Οθωμανική Αυτοκρατορία. Τελικά η διαμαρτυρία έγινε επανάσταση. Αντίθετα, η ελληνική ξεκίνησε προετοιμασμένη ως τέτοια.

Τέλος η σερβική συνέβη μέσα στους ναπολεόντειους πολέμουςΝαπολεόντειοι Πόλεμοι, ενώ η ελληνική μετά τους ναπολεόντειους πολέμους. Έχει σημασία αυτό, μια και το συνολικό σκηνικό ήταν διαφορετικό στις δύο περιπτώσεις.

2. Η Ελλάδα ήταν το πρώτο ανεξάρτητο εθνικό κράτος στην ανατολική Μεσόγειο

Η Ελλάδα υπήρξε το πρώτο ανεξάρτητο εθνικό κράτος που δημιουργήθηκε αποκοπτόμενο από την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Αυτό ήταν μεγάλη τομή, αν σκεφθεί κανείς ότι η Οθωμανική Αυτοκρατορία επί αιώνες ήταν νικηφόρα, κι αν έχανε εδάφη ─που έχανε δύσκολα─ ήταν προς όφελος μιας άλλη χώρας, που έπαιρνε τις περιοχές. Και τώρα έρχεται ένα τμήμα της –όχι μεγάλο βέβαια, διότι ήταν μικρά τα σύνορα του πρώτου ελληνικού κράτους– και γίνεται ανεξάρτητο κράτος. Αυτό το γεγονός επηρέασε τις εξελίξεις διότι οι υπόλοιποι Βαλκάνιοι θεώρησαν το ελληνικό παράδειγμα πρότυπο για την δική τους εθνική πορεία κατά το δεύτερο μισό του 19ου και το πρώτο μισό του 20ού αιώνα.

efippos.jpg

Ο 19ος αιώνας ονομάζεται «ο αιώνας του εθνισμού», της τάσης των λαών να αποκοπούν από τις αυτοκρατορίες και να δημιουργήσουν δικά τους ανεξάρτητα κράτη. Σε αυτό οι Έλληνες είναι μπροστά παγκοσμίως, καθώς στην ίδια περίπου εποχή, με αρχηγούς άτομα σαν τον Σιμόν ΜπολιβάρΣιμόν Μπολίβαρ, επαναστατικά γεγονότα γίνονται και στη Λατινική Αμερική, ενάντια στους Ισπανούς, και διαμορφώνονται τα σημερινά εθνικά κράτη στην εκεί περιοχή.

3. Κύρια αιτία της ελληνικής πρωτοπορίας: η παιδεία

Καίριος λόγος για το γεγονός ότι οι Έλληνες προηγήθηκαν ως προς την εθνική τους επανάσταση είναι ότι είχαν την πιο διαδεδομένη και σημαντική παιδεία στα Βαλκάνια, και μία γλώσσα με θαυμαστά χαρακτηριστικά πλούτου και διάρκειας. Η ελληνική γλώσσα, η κινεζική και η χίντι των Ινδών είναι οι μοναδικές ζώσες γλώσσες ανάμεσα στις περισσότερες από τις σημερινές περίπου 6.000 γλώσσες της γης, που την πορεία τους παρακολουθεί κανείς γραπτά επί σχεδόν 4.000 χρόνια. Υπήρξε δε, και ακόμα είναι, η γλώσσα της Ορθοδοξίας. Ξεκίνησε ως γλώσσα ολόκληρου του Χριστιανισμού και παρέμεινε για πολλούς αιώνες η κύρια γλώσσα της Ορθοδοξίας, γι’ αυτό και οι Ορθόδοξοι, ανεξαρτήτως καταγωγής, λέγονται παγκοσμίως Greek Orthodox, μια και τα τέσσερα πατριαρχεία της Ανατολής μιλούσαν ελληνικά – και ακόμα μιλούν, εκτός από αυτό της Αντιοχείας που πρόσφατα υιοθέτησε τα αραβικά, Το λέω αυτό διότι η Οθωμανική Αυτοκρατορία ήταν θεοκρατική, σε χώριζε ανάλογα με το θρήσκευμά σου. Εξ αυτού, το γεγονός ότι τα εκατομμύρια των Χριστιανών Ορθοδόξων των Βαλκανίων, της Μικράς Ασίας και της Μέσης Ανατολής διοικούνταν από ελληνόφωνα Πατριαρχεία προσέθετε μεγάλο ειδικό βάρος στη σπουδαία αυτή γλώσσα. Και στην παιδεία της.

filellinismos.jpeg

Κατά τον 17ο, 18ο και 19ον αιώνα, οι Έλληνες είχαν τα περισσότερα και καλύτερα σχολεία από κάθε άλλον Χριστιανικό Ορθόδοξο λαό στη Βαλκανική. Όχι κρυφά σχολεία, αντίθετα, ολοφάνερα, και δυναμικά. Εξ αυτού είχαν εγγράμματους, μορφωμένους και λογίους. Πίσω από το επίτευγμα αυτό, κατά τους ίδιους αιώνες, κρύβεται η επίδοσή τους στο χερσαίο και το θαλασσινό εμπόριο που τους έφερνε σε επαφή με Δύση και με Ανατολή, ενισχύοντας την αυτοπεποίθησή τους, την ώρα που έφερνε γνώσεις και εμπειρίες, στον καιρό του εθνισμού.

4. Επαναστατήσαμε λόγω υπεροχής

Αυτό που συνήθως λέγεται είναι πως οι Έλληνες ξεκίνησαν το 1821 την επανάστασή τους απελπισμένοι από τα 400 χρόνια σκλαβιάς. Τούτο φυσικά ισχύει, αλλά παράλληλα ίσχυαν και άλλες πραγματικότητες. Αυτές υπογραμμίζει και ο Σπυρίδωνας ΤρικούπηςΣπυρίδων Τρικούπης, ο πατέρας του Χαριλάου Τρικούπη, ο οποίος ήταν στέλεχος της Επανάστασης του 1821, λόγιος από το Μεσολόγγι, που όταν τελείωσε η Επανάσταση συνέγραψε την Ιστορία της. Στο προοίμιο του πολύτιμου αυτού έργου του ο Τρικούπης, αναφερόμενος στα αίτια της Επανάστασης, τα τοποθετεί στο γεγονός ότι οι Έλληνες, παρότι «δεσποζόμενοι», υπερείχαν και προόδευαν, ενώ οι Τούρκοι, παρότι «δεσπόζοντες» παρέμεναν στάσιμοι. Στο γεγονός δηλαδή ότι οι Έλληνες είχαν αποκτήσει αυτοπεποίθηση λόγω των επιδόσεών τους στα γράμματα, στο εμπόριο κ.λπ. και εξ αυτού αισθάνθηκαν ότι ήρθε ή ώρα να κάνουν την Επανάσταση. Ότι μπορούσαν να κάνουν την Επανάσταση. Και ότι είχαν πιθανότητες να τα βγάλουν επιτυχώς πέρα.

5. Ο Φιλελληνισμός και η σύνδεση της Επανάστασης με τη Δύση

Ο ΦιλελληνισμόςΦιλέλληνες που εκδηλώθηκε κατά την περίοδο της Ελληνικής Επανάστασης είναι ένα τεράστιο κεφάλαιο, μοναδικό στην παγκόσμια ιστορία. Κανένας λαός δεν θα μπορούσε, σε τέτοια κρίσιμη ώρα, να έχει το προνόμιο που είχαν οι Έλληνες, οι οποίοι ήσαν γνωστοί χάρη στους προγόνους τους, που οι λαοί της Ευρώπης από τον 14ο ήδη αιώνα θαύμαζαν και μελετούσαν. Ο αγώνας των Σέρβων για παράδειγμα, δεν προξένησε τέτοιο κίνημα, γιατί οι Σέρβοι ήταν σχεδόν άγνωστοι για τους Ευρωπαίους. Αντίθετα, Ευρωπαίοι και Αμερικανοί, όταν πληροφορήθηκαν τον Αγώνα των Ελλήνων, συγκινήθηκαν βαθιά νιώθοντας ότι τους αφορούσε, μια και οι αρχαίοι Έλληνες θεωρούνταν από τον δυτικό κόσμο η βάση των ιδεών και του πολιτισμού του. Το γεγονός ότι όσο πιο μορφωμένος –άρα, κατά κανόνα, και κοινωνικά πιο ισχυρός και πιο ευκατάστατος– τόσο πιο ελληνομαθής, είχε σημασία στα πράγματα γιατί ισχυρά άτομα στάθηκαν στο πλευρό των Ελλήνων σε πολλές κοινωνίες της Ευρώπης και της Αμερικής την εποχή αυτή. Αυτό έκανε τη διαφορά στην Ελληνική Επανάσταση μια και, από ένα σημείο και πέρα, Αγγλία, Γαλλία και Ρωσία στάθηκαν υπέρ των Ελλήνων και αποφάσισαν πως θα δημιουργηθεί ένα ελληνικό κράτος που θα είναι ανεξάρτητο. Κάτι που δεν έζησαν οι Σέρβοι, με αποτέλεσμα να γίνουν ανεξάρτητοι πολύ αργότερα, προς το τέλος του 19ου αιώνα, αρχές του 20ού.

rbyronbryzahs.jpg

Ο Φιλελληνισμός είχε δύο σκέλη: αυτούς που ήρθαν να πολεμήσουν δίπλα στους Έλληνες και αυτούς που δρούσαν υπέρ των Ελλήνων από τις πατρίδες τους, οργανωμένοι σε φιλελληνικές επιτροπές (κομιτάτα). Μέχρι και 1.200 άτομα ήρθαν από τη Δύση για να πολεμήσουν μαζί με τους Έλληνες – οι περισσότεροι Γερμανοί. Από αυτά τα 1.200 άτομα, περίπου 350 σκοτώθηκαν ή πέθαναν στην Ελλάδα – και πάλι οι περισσότεροι Γερμανοί.

cochrane.jpg

Ο Άγγλος Ναύαρχος Τόμας Κόχρα

Το πιο θερμό φιλελληνικό κίνημα παρατηρήθηκε στη Γερμανία (κυρίως στη Βαυαρία), στην Ελβετία, στη Γαλλία, στην Αγγλία, στις ΗΠΑ. Εκείνο της Αγγλίας ήταν το πιο καίριο γιατί η Αγγλία την εποχή εκείνη ήταν η ισχυρότερη δύναμη του κόσμου και, επομένως, από αυτήν αναμενόταν να δοθεί η λύση –όπως και δόθηκε, τελικά– στο ελληνικό θέμα. Και δάνεια. Και προστασία. Και επαγγελματίες στρατιωτικοί για να διοικήσουν τον ελληνικό Αγώνα – όπως και έγινε, με απόφαση της Εθνοσυνέλευσης της ΤροιζήναςΓ' Εθνοσυνέλευση Τροιζήνας, με τον ΤσερτςΡίτσαρντ Τσωρτς και τον ΚόχρανΤόμας Κόχραν (10ος κόμης του Ντάντοναλντ) το 1826 και 1827, που τοποθετήθηκαν αρχηγοί των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων, της ξηράς και της θάλασσας αντιστοίχως. Δεν είναι εξ άλλου τυχαίο ότι εκείνος που, μετά το 1823, άλλαξε την αρνητική στάση των Ευρωπαίων απέναντι στην ελληνική υπόθεση ήταν ο υπουργός Εξωτερικών της Αγγλίας Τζώρτζ Κάνινγκ, επηρεασμένος από φιλέλληνες Βρετανούς που έπεισαν αυτόν και την αγγλική κυβέρνηση ότι συνέφερε στην Αγγλία και τη δράση της στην Ανατολική Μεσόγειο η δημιουργία ενός ελληνικού κρατικού μορφώματος.

Η αλλαγή στάσης της Αγγλίας συμπαρέσυρε και τη Γαλλία και τη Ρωσία, με το γνωστό θετικό τελικό αποτέλεσμα για την Ελλάδα, το 1830. Εξ αυτού, δεν είναι μη εξηγήσιμο το γεγονός ότι η ελληνική κοινωνία –χάρη κυρίως στους δυτικότροπους λογίους της που οραματίζονταν τη δημιουργία ενός σύγχρονου κράτους εναρμονισμένου με το πιο προχωρημένο τμήμα της γης, τη Δυτική Ευρώπη– στράφηκε, κατά την Επανάστασή της, προς την Αγγλία και τη Δύση, αντί προς τη Ρωσία, με την οποία συνδεόταν επί αιώνες συναισθηματικά λόγω κοινού θρησκευτικού δόγματος και λόγω του γεγονότος ότι η μεγάλη αυτή δύναμη του Βορρά συγκρουόταν επί αιώνες με τους Οθωμανούς.

6. Το λαϊκό αίσθημα ήταν φιλορωσικό, όχι φιλοδυτικό

Η σύνδεσή μας με την Αγγλία κατά την Επανάσταση του 1821 είναι εξαιρετικά σημαντικό στοιχείο της νεότερης Ιστορίας μας, γιατί ερμηνεύει και μία εθνική σχιζοφρένεια που ακόμη μάς συνοδεύει, μετά από 200 χρόνια ζωής. Το γεγονός δηλαδή ότι από το ’21 συνδεθήκαμε με τη Δύση, ενώ ο μέσος Έλληνας ήταν –και σε έναν βαθμό εξακολουθεί να είναι– κατά βάση φιλορώσος και αντιδυτικός. Την ίδια στιγμή όμως ήθελε να θεωρείται δυτικός, αφενός για να προστατεύεται από την ισχυρή Δύση και αφετέρου για να συγκαταλέγεται στους ισχυρούς, πρωτοπόρους, και επιτυχημένους του σύγχρονου κόσμου.

ventalia.jpeg

7. Η εχθρότητα «πολιτικών»-«στρατιωτικών»

Eπί 200 χρόνια υπηρετούμε ως κοινωνία ένα σχήμα που δημιουργήθηκε στην Επανάσταση: αυτό της εχθρότητας μεταξύ «πολιτικών» και «στρατιωτικών». Την επεξεργασία αυτής της πόλωσης ανέλαβαν αργότερα, στο πρώτο μισό του 20ού αιώνα, κατά κύριο λόγο αριστερής κατεύθυνσης συγγραφείς, σαν τον Γιάννη ΚορδάτοΓιάννης Κορδάτος, οι οποίοι εξήγησαν ότι οι «κακοί πολιτικοί» πήραν στα χέρια τους την επανάσταση και αδίκησαν τους «καλούς στρατιωτικούς». Και αυτό είναι το αφήγημα που έχει περάσει για την Επανάσταση του '21. Αν ρωτήσει κανείς τον μέσο Έλληνα ποιος ήταν ο καλός της επανάστασης, θα πει ο Θεόδωρος ΚολοκοτρώνηςΘεόδωρος Κολοκοτρώνης. Ποιος ήταν ο κακός, θα πει ο Αλέξανδρος ΜαυροκορδάτοςΑλέξανδρος Μαυροκορδάτος.

hess.jpg

Ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος  

Η αντίληψη αυτή πρώτα πρώτα βασίζεται σε κάτι πραγματικό: ότι κατά την επανάσταση, υπήρξε σύγκρουση μεταξύ «πολιτικών» και «στρατιωτικών». Έπειτα, στην επανάσταση την ίδια, ο μέσος απλός άνθρωπος καταλάβαινε περισσότερο τον Κολοκοτρώνη και τη στάση του, παρά τον Μαυροκορδάτο, μια και ο δεύτερος ήταν ένας Ευρωπαίος πολιτικός ενώ ο Κολοκοτρώνης ένας δικός του άνθρωπος, σαν τον ίδιο.

Όμως στο γεγονός ότι γίναμε ανεξάρτητο κράτος μεγάλο ρόλο έπαιξαν τόσο οι στρατιωτικοί όσο και οι πολιτικοί. Ανάμεσα στα άλλα, οι «πολιτικοί» κράτησαν και το διπλωματικό σκέλος των πραγμάτων του Αγώνα. Αν δεν ήταν αυτοί, πιθανά θα είχαμε γίνει αυτόνομο κράτος, όχι ανεξάρτητο. Θα ανήκαμε, δηλαδή, στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, θα της πληρώναμε φόρους, στα εσωτερικά μας θα είχαμε ευρείες ελευθερίες, δεν θα είχαμε δικό μας στρατό ούτε δική μας εξωτερική πολιτική.

Γενικά, η Επανάσταση του 1821 ιδεολογικοποιήθηκε πολύ τα 200 χρόνια που κύλησαν. Όλες οι πολιτικές πλευρές τη διεκδίκησαν ως δική τους και, φυσικά, το ίδιο έκανε η Εκκλησία.

8. Οι εμφύλιοι πόλεμοι

Βασικό χαρακτηριστικό της Επανάστασης του '21 είναι και οι μεγάλης κλίμακας εσωτερικές συγκρούσεις, που πήραν τον χαρακτήρα εμφυλίουΕλληνικός εμφύλιος πόλεμος (1823–1825). Στην ουσία, όλο το 1824 ήταν χρονιά εμφυλίου πολέμου. Αυτό που οδήγησε την επανάσταση σε δύο κύκλους εμφυλίων ήταν η επιδίωξη του Θ. Κολοκοτρώνη να την ελέγξει πολιτικά. Τελικά, ο Κολοκοτρώνης και οι Πελοποννήσιοι ηττήθηκαν, γι’ αυτό και φυλακίστηκανΚολοκοτρώνης: «Θάλασσα εµένα δεν µε τρώγει, αλλ’ ούτε τα ψάρια». Η φυλάκιση του Γέρου του Μοριά σε μοναστήρι της Ύδρας στον εμφύλιο του 1825 | Μηχανή του Χρόνου από τους αντιπάλους τους το 1825 στο μοναστήρι του Προφήτη Ηλία, στην Ύδρα.

Ο Κολοκοτρώνης μπήκε στη διαδικασία διεκδίκησης της εξουσίας εκ μέρους των «στρατιωτικών» στηριγμένος στο γεγονός ότι είχε νικήσει, το καλοκαίρι του 1822, τον Δράμαλη στα ΔερβενάκιαΜάχη των Δερβενακίων, κάτι που εκτίναξε το κύρος και τη δύναμη του ίδιου, αλλά και των «στρατιωτικών» απέναντι στους «πολιτικούς».

impraim.jpeg

Ο ασπασμός του νεκρού Παπαφλ

Με τις κινήσεις του να ελέγξει την Εθνοσυνέλευση του ΆστρουςΒ' Εθνοσυνέλευση Άστρους, κατηγορήθηκε ότι επεδίωκε να εγκαθιδρύσει «γκοβέρνο μιλιτάρε», δηλαδή στρατιωτική κυβέρνηση. Θα μπορούσε να είχε επιτύχει, αλλά χειρίστηκε το πράγμα αφρόνως και τελικά απέτυχε, την ίδια ώρα που ο ΙμπραήμΙμπραήμ Πασάς και οι Αιγύπτιοι έμοιαζε πως συνέτριβαν την Επανάσταση, με μεγάλο κίνδυνο να ακολουθήσει γενική σφαγή.

Εδώ έχουμε μία πραγματικότητα που αξίζει προβληματισμού: το γεγονός δηλαδή ότι ένας άνθρωπος, ο οποίος πράγματι στα Δερβενάκια έσωσε την Επανάσταση, δρα μετά με τρόπο βλαπτικό για αυτήν, όπως αργότερα έπραξε και ο ΜιαούληςΑνδρέας Μιαούλης, ο μέγιστος των Ελλήνων ναυτικών της Επανάστασης, ο οποίος, αντιπολιτευόμενος τον Καποδίστρια, έκαψε στον Πόρο τον ελληνικό στόλο το 1831.

Στην πραγματικότητα ο Εμφύλιος δεν σταμάτησε το 1825, παρά υπέβοσκε και τα επόμενα χρόνια, αναζωπυρώθηκε μετά το 1830 ως αντιπολίτευση στον Καποδίστρια, κορυφώθηκε το 1831 μετά τη δολοφονία του Κυβερνήτη, για να πάψει το 1833 με την έλευση της Αντιβασιλείας και του ενόπλου βαυαρικού σώματος που τη συνόδευε.

9. «Ετερόχθονες» και «αυτόχθονες»

Άλλη μία πόλωση της Επανάστασης υπήρξε εκείνη μεταξύ «αυτοχθόνων» και «ετεροχθόνων». Ετερόχθονες θεωρούνταν οι Έλληνες που ήρθαν από αλλού στα σημεία που κρατήθηκε η Επανάσταση – δηλαδή στην Πελοπόννησο, στη Στερεά και σε κάποια νησιά. Αυτοί ήρθαν να πολεμήσουν, μαζί με τους αδελφούς τους, για την ελληνική υπόθεση, ωστόσο Πελοποννήσιοι και Στερεοελλαδίτες τους θεωρούσαν «ετερόχθονες», δηλαδή από άλλη χθόνα, άλλη γη, και τους αντιμετώπιζαν εχθρικά κατηγορώντας τους ότι ήρθαν ακόπως για να τους πάρουν τις δουλειές και τα αξιώματα.

pachidolofoniakapodistria.jpg

Η διάσταση αυτή διατηρήθηκε επί μακρόν στην ελληνική πολιτική ζωή, μέχρι και τη δεκαετία του 1840. Πάντως, έχει ενδιαφέρον ότι στην Εθνοσυνέλευση της ΕπιδαύρουΑ' Εθνοσυνέλευση Επιδαύρου, τον Ιανουάριο του 1822, οι Έλληνες ψήφισαν ως πρώτο πρωθυπουργό τους έναν «ετερόχθονα», τον μεγάλης μόρφωσης και ικανοτήτων Φαναριώτη Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο. Το δε 1827, στην Εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας, ως πρώτο Κυβερνήτη τους επέλεξαν τον επτανήσιο Ιωάννη Καποδίστρια, επίσης «ετερόχθονα», άνθρωπο εντυπωσιακών ικανοτήτων, παιδείας και ήθους.

10. Αποκοπή από το Πατριαρχείο

Μεγάλης σημασίας είναι τέλος η αποκοπή των Ελλήνων από το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως. Τούτο, όπως και η σύνδεση των Ελλήνων με τη Δύση καθώς και τα εντυπωσιακά, δυτικού τύπου, Συντάγματα που ο Αγώνας υιοθέτησε, δικαιολογούν το γεγονός ότι ο Πόλεμος της Ελληνικής Εθνικής Ανεξαρτησίας θεωρείται Επανάσταση, μια και συνιστούν πολιτικές ανατροπές μεγάλης κλίμακας και εύρους.

Η αποκοπή της Εκκλησίας των επαναστατημένων περιοχών συνέβη αμέσως με την έκρηξη του Αγώνα, σαν να ήταν αυτονόητη, και διατηρήθηκε όλα τα χρόνια μέχρι και το 1833, οπότε το πράγμα έγινε επίσημο με την αναγνώριση το 1850 της Αυτοκέφαλης Εκκλησίας της Ελλάδος – με την οποία και πορευόμαστε μέχρι σήμερα. Στη διάρκεια του Αγώνα, τα θέματα της Εκκλησίας λύνονταν από το κράτος μέσω του «Μινιστερίου της Λατρείας» και τον αντίστοιχο υπουργό, τον Μινίστρο της Λατρείας. Με τον τρόπον αυτό, η θρησκεία υπετάγη στο κράτος –στο εθνικό κράτος– κάτι που συνοδεύει τα πράγματα μέχρι σήμερα.

Οι Έλληνες στην επανάστασή τους δημιούργησαν ένα εθνικό σχήμα ελέγχου της Εκκλησίας τους. Τούτο συνέβη, στη συνέχεια, με όλα τα Χριστιανικά Ορθόδοξα κράτη της Βαλκανικής όταν απέκτησαν την ανεξαρτησία τους, καθώς έσπευσαν –και αυτά– να αποκοπούν από το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, με δικούς τους, μάλιστα, Πατριάρχες. Στη βάση των εξελίξεων αυτών βρίσκεται το γεγονός ότι πολιτικός προϊστάμενος του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως ήταν επί Βυζαντίου ο αυτοκράτορας, επί δε Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ο σουλτάνος. Έχοντας δημιουργήσει δικό σου ανεξάρτητο εθνικό κράτος, εάν ο κλήρος σου παρέμενε διοικητικά συνδεδεμένος με το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, τότε, εμμέσως, ο σουλτάνος θα είχε λόγο στα δικά σου πράγματα. Και τούτο δεν επιθυμούσε κανένα βαλκανικό κράτος την ώρα της εθνικής δημιουργίας του.

βιογραφικό

Η Μαρία Ευθυμίου είναι ιστορικός και μια από τις πιο καταξιωμένες ακαδημαϊκούς της χώρας. Σπούδασε στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και πραγματοποίησε τις μεταπτυχιακές της σπουδές στην Σορβόννη. Από το 1981 διδάσκει στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Tον Δεκέμβριο του 2013 τιμήθηκε με το «Βραβείο Εξαίρετης Πανεπιστημιακής Διδασκαλίας Βασίλης Ξανθόπουλος-Στέφανος Πνευματικός».

Εκτός από τη διδασκαλία στα φοιτητικά αμφιθέατρα, η κ. Ευθυμίου από το 2006 έχει αφοσιωθεί και στην παράδοση διαλέξεων Ιστορίας σε όλη την Ελλάδα, όπου προσέρχονται εκατοντάδες άνθρωποι όλων των ηλικιών.

Τον Νοέμβριο του 2019 ανακοινώθηκε πως θα ήταν μέλος της επιτροπής «Ελλάδα 2021», που συστάθηκε για να συντονίσει και να διοργανώσει τις εκδηλώσεις για την συμπλήρωση των 200 χρόνων από την Eλληνική Eπανάσταση του 1821. Τον Μάιο του 2020 υπέβαλε την παραίτησή τηςΠαρητήθη η ιστορικός Μαρία Ευθυμίου από το 2021 | Εστία και αποχώρησε.

Χρήστος Μποκόρος (1956):

 

Τί γίνεται πατριώτες; Γενέθλια έχουμε ή γιορτή;

6

Τί γίνεται πατριώτες; Γενέθλια έχουμε ή γιορτή; Γιορτάζουμε 200 χρόνια εμείς ή τιμούμε 200 χρόνια μετά, αυτό που έκαναν εκείνοι; Οι πρόγονοι μας πέφτουνε λειψοί, δεν ήταν, λέει, σωστοί, δεν ήταν καθώς πρέπει, σαν κι εμάς. Να τους ξεγράψουμε; Τι λένε αυτοί οι σοφοί, οι γραμματικοί με τα πτυχία, οι μορφωμένοι, οι πολιτισμικοί επίτροποι, οι εκ Δυσμών ανατέλλοντες πεφωτισμένοι; Ότι γιορτάζουμε κράτος και συντάγματα, και μέλλον κι ευτυχία; ή τον αγώνα και τον θάνατο για την ελευθερία; Κρύβεται τόσο αίμα με λόγια, με χαρές και πανηγύρια;
Δεν ήτανε ιδέες οι πρόγονοί μας και θεωρίες, άνθρωποι ήταν ζωντανοί, είχανε σώμα και ψυχή κι αφήσαν κόκαλα παντού σπαρμένα, αίμα χυμένο, θαμμένον πόνο, σφαγές και σκοτωμούς είχε ο ξεσηκωμός, θρήνους κι οδύνες και χαμούς και βιασμούς και μοιρολόγια. Απ’ όλα δώσανε! Και το έχειν και το είναι τους.
Μην ντρέπεστε που είχαν κι ελαττώματα και πάθη σαν κι εμάς, είχανε κι άλλα που δεν έχουμε, είχαν ανδρεία, αποκοτιά, και στη μαυρίλα της σκλαβιάς είχανε τόση λαχτάρα λευτεριάς που ξεπεράσαν και τον φόβο του θανάτου, αυτά που λείπουνε σ’ εμάς. Τόλμα να πεις ελευθερία ή θάνατος και να το εννοείς! και να’ναι πράξη!
Να ’στε περήφανοι γι αυτούς! Γι αυτούς που βάλαν το κεφάλι τους σε βόλια και μαχαίρια και σπαθιά και πήραν τα βουνά κι αντισταθήκαν στα δεσμά, γι’ αυτούς που χαραμίσανε το αίμα τους για μας, κι ας χάσαν τη ζωή τους και το μέλλον τους –τι μέλλον;- κι ας φαγωθήκαν μεταξύ τους, κι ας ήταν ξεροκέφαλοι και θρήσκοι και φτωχοί κι αμόρφωτοι οι πολλοί, είχαν άλλα προσόντα, σπάνια, σκύψτε και προσκυνήστε να τα δείτε στα κόκαλά τους τα ιερά και μη τους κρύβετε στα σκοτεινά κι αζήτητα.
Να ’στε περήφανοι που τους τιμάτε και μη τους κρίνετε άκαιρα, εκ των υστέρων, άκαπνοι βολεμένοι μ’ αγορασμένα αγαθά που επικερδώς και επ’αμοιβή μας προμηθεύουν με χαμόγελα εργασίας προστάτες τοκογλύφοι, ακόμα ξεπληρώνουμε τα δάνεια, τουλάχιστο ας μη γίνουμε τσογλάνια. Ντροπή να τους ζητάμε να αλλαξοπιστήσουν! Ιδέα δεν έχουμε τί πέρασαν και τί μας περιμένει.
Δεν είμαστε απόγονοι μονάχα συγκυριών και επιδομάτων βοηθείας εξ Εσπερίας, κυρίως είμαστε γεννήματα πάθους κι επιθυμίας, μη το ξεχνάμε!

Ο Χρήστος Μποκόρος σπούδασε αρχικά στη Νομική Σχολή του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης στην Κομοτηνή (1974-1979) και αργότερα ζωγραφική στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών (ΑΣΚΤ) στην Αθήνα (1983-1989), με δάσκαλο τον Δ. Μυταρά^[3][4]. Όντας φοιτητής, παρουσίασε την πρώτη του ατομική έκθεση στην Αθήνα (1987, Γκαλερί Σύγχρονης Τέχνης). Έχει παρουσιάσει τη δουλειά του σε ατομικές και ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Έργα του υπάρχουν στην Εθνική Πινακοθήκη^[5] και σε ιδιωτικές συλλογές. Εκτός από τη ζωγραφική έχει ασχοληθεί και με την σκηνογραφία^[4]. Έχει διακριθεί σε διεθνείς διοργανώσεις για το έργο του και σε συνεδρίαση της Ρωσικής Ακαδημίας των Τεχνών στις 13.12.2016, ο Χρήστος Μποκόρος αναγορεύτηκε επίτιμο μέλος της^[6].

Πηγή: Αντίφωνο