ΤΑΚΗΣ ΖΕΝΕΤΟΣ (1926-1977): Ο πρωτοπόρος αρχιτέκτονας

Ο Τάκης (Παναγιώτης) Ζενέτος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1926 και ήταν γόνος εύπορης οικογένειας κοσμηματοπωλών. Ήταν ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της μεταπολεμικής αρχιτεκτονικής γενιάς. Κατόπιν παρότρυνσης οικογενειακού φίλου προσανατολίστηκε στις αρχιτεκτονικές σπουδές στη Γαλλία. Με αυτήν την προοπτική μαθήτευσε στη σχολή αρχιτεκτονικού σχεδίου («Σχολή Αρχιτεκτονικών Μελετών») η οποία απευθυνόταν σε σπουδαστές του Ε.Μ.Π. το οποίο, όπως όλες οι σχολές, υπολειτουργούσε την περίοδο της κατοχής.

Το 1945 έφυγε απ’ την Ελλάδα με υποτροφία για να σπουδάσει αρχιτεκτονική στο Παρίσι, στην Ecole des Beaux Arts στο εργαστήριο του Otello Zavaroni. Το 1952 τελειώνει τον κύκλο σπουδών του στη σχολή και το 1953 παρουσιάζει τη διπλωματική του εργασία με θέμα «Μικρόπολις – Αυτόνομη οικιστική μονάδα».

Επέστρεψε στην Ελλάδα οριστικά το 1955 και άνοιξε σε συνεργασία με τον Μαργαρίτη Αποστολίδη γραφείο μελετών στην οδό Ακαδημίας 61. Τα πρώτα χρόνια της επαγγελματικής του δραστηριότητας είναι ιδιαίτερα γόνιμα. Τα πρώτα έργα μαζί με τον Μαργαρίτη Αποστολίδη είναι τα εργοστάσια Φιξ και APCO, το μονόσπιτο στο Καβούρι και η πολυκατοικία στην Λ. Αμαλίας 34. Ακολούθησαν οι μονοκατοικίες στη Γλυφάδα, Ψυχικόκαι η πολυκατοικία στην οδό Ηρώδου Αττικού. Ωστόσο, μέχρι το 1962 παραμένει ουσιαστικά άγνωστος. Το έργο του δημοσιεύτηκε με τη βοήθεια του Ορέστη Δουμάνη, υπεύθυνου αρχιτεκτονικών θεμάτων στον «Ζυγό» ,αργότερα διευθυντή σύνταξης της «Αρχιτεκτονικής», ιδρυτή των «Αρχιτεκτονικών Θεμάτων» καθώς και υπεύθυνου συντάκτη για το ελληνικό τμήμα του «World Architecture». Επίσης έργα του δημοσιεύτηκαν σε πολλά ευρωπαϊκά αρχιτεκτονικά περιοδικά. Ο Zενέτος ολοκλήρωσε συνολικά 120 έργα, ανάμεσα στα οποία είναι το χωροταξικό σχέδιο του Λεκανοπεδίου Αττικής, πολλά βιομηχανικά κτήρια καθώς και σημαντικές πολυκατοικίες και μονοκατοικίες.Ταλαντούχος «συνθέτης», με άρτια επιστημονική κατάρτιση και ευρύτατες τεχνολογικές γνώσεις, αντιμετώπισε με την ίδια ευσυνειδησία, σοβαρότητα και συνέπεια όλα τα έργα που μελέτησε, έργα που χαρακτηρίζονται από τη λειτουργικότητα της οργάνωσης ,την καθαρότητα της μορφής, τη σαφήνεια της κατασκευής, την ευελιξία και τη δυνατότητα συμμετοχής του χρήστη στη διαμόρφωση του περιβάλλοντός του, τη χρήση προηγμένης τεχνολογίας και την ανάδειξη των λεπτομερειών, τον σεβασμό τού τοπίου ή τη δραστική επέμβαση στο περιβάλλον, ανάλογα με την περίπτωση.

Δίνει έμφαση στη λειτουργία των κτιρίων αλλά και στην κατάργηση των συμβατικών όγκων. Δέχεται να ασχοληθεί με τις μορφολογικές επιπτώσεις της σύλληψής του αφού πρώτα εξασφαλίσει τις απαραίτητες τεχνικές προϋποθέσεις.

Τα μικρά έργα του, τα περισσότερα βίλες στην Αττική έχουν και τον πιο έντονα προσωπικό χαρακτήρα του. Το έργο τού Τάκη Ζενέτου εκτιμήθηκε ιδιαίτερα από ένα μικρό κύκλο νέων αρχιτεκτόνων, πολλούς οπό τούς όποιους επηρέασε σημαντικά.

Σε μία εποχή στην οποία κυριαρχούσε η μαζική, πρόχειρη δόμηση, ο Ζενέτος υποστήριζε ότι η ανθρώπινη κατοικία πρέπει να είναι το υψηλότερο και πλέον πολυτελές προϊόν του σύγχρονου πολιτισμού. Θεωρούσε απαραίτητη την κατάργηση του κύβου κουτιού της μοντέρνας κατοικίας και την ενσωμάτωση της στο περιβάλλον. Την περίοδο εκείνη η Αθήνα ζούσε την εποχή της αλόγιστης καταστροφής των παλαιότερων κτιρίων και την ανέγερση κακότεχνων πολυκατοικιών που στέγασαν τους εσωτερικούς μετανάστες.

Ο Ζενέτος όμως είχε ήδη οραματιστεί την εξέλιξη της πόλης, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και σε ολόκληρη τη Δύση. Είχε προβλέψει τις τεχνολογικές εξελίξεις που θα επηρέαζαν τη ζωή και τις δραστηριότητες του ανθρώπου και τα επόμενα χρόνια θα προσπαθούσε να διατυπώσει τη δική του άποψη για την ιδανική μορφή της και να χτίσει κτίρια που θα την υπηρετούσαν. Η πεμπτουσία της πολεοδομικής και χωροταξικής φιλοσοφίας του Τάκη Ζενέτου περιέχεται στην έρευνά του, όπως διατυπώθηκε στην πρότασή του για την Ηλεκτρονική Πολεοδομία (1962), δηλαδή στην ένταξη των πιο πρόσφατων κατακτήσεων της ηλεκτρονικής επιστήμης και τεχνολογίας στην καθημερινή ζωή του ανθρώπου.

Τα κείμενά του ήταν πάντα γεμάτα με τεχνικά δεδομένα, διασταυρώσεις και πιστοποιήσεις για την δυνατότητα υλοποίησης, κείμενα που υπερασπίζονταν τη συμβατότητα των ιδεών του με τα προβλήματα του παρόντος κόσμου αλλά και ενός κόσμου που ο Ζενέτος οραματιζόταν.

Εκεί που ίσως εκφράστηκε απελευθερωμένος από προστριβές με υπηρεσίες και πελάτες ήταν τα τέσσερα ρυθμιστικά που ανέλαβε το 1966. Η πίστη του σε μια ζωή εν εξελίξει που διαρκώς προσβλέπει στο μέλλον τον αποξένωσε από την παρούσα ζωή. Ο Τάκης Ζενέτος αυτοκτόνησε το 1977 πηδώντας από το παράθυρο του γραφείου του στο Κολωνάκι.