ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΡΚΑΒΙΤΣΑΣ (1865-1922):

  1909

 Ο Ανδρέας Καρκαβίτσας επισκέπτεται την Σκιάθο 

Ο Καρκαβίτσας αποβιβάστηκε στη Σκιάθο επικεφαλής της περιοδεύουσας στρατολογικής επιτροπής, έπειτα από την εκτέλεση των καθηκόντων της στη Μαγνησία και το Πήλιο. Μάλιστα ως αξιωματούχος (υπίατρος) που ήταν συνοδευόταν και από τον νομάρχη, για αυτό και έτυχαν επίσημης υποδοχής από τις αρχές του νησιού. Η ημερομηνία της άφιξης καθορίζεται από τον Παπαδιαμάντη σε επιστολή που θα δούμε πιο κάτω και είναι η 11^η Μαΐου, ενώ η διάρκεια της επίσκεψης κράτησε μία εβδομάδα ώς τις 17 του ίδιου μήνα.

Αντίθετα, ο Καρκαβίτσας σε δικό του κείμενο, που επίσης θα αναφέρουμε στη συνέχεια, τοποθετεί την άφιξη στις 14/5. Σωστή φαίνεται η Παπαδιαμαντική αναφορά, η οποία καθορίζει και τη συνολική διάρκεια της παραμονής του Καρκαβίτσα στη Σκιάθο. Αφότου ο τελευταίος πάτησε το πόδι του στο νησί, παραβλέποντας τα υπηρεσιακά του καθήκοντα, αναζήτησε άμεσα τον φίλο του Παπαδιαμάντη , ο οποίος μάλλον γνώριζε τον επικείμενο ερχομό του. Διαφωτιστικό για τις λεπτομέρειες του γεγονότος είναι το κείμενο του Καρκαβίτσα με τίτλο: «Εις μνήμην του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη» και υπότιτλο «Ο κυρ - Αλέξανδρος» στο περ. Καλλιτέχνης τον Φεβρουάριο του 1912 (στο ίδιο περιοδικό δημοσιεύτηκαν και τα πρώτα μετά θάνατον διηγήματά του).

Καταγράφει λοιπόν ο Καρκαβίτσας με τη γλαφυρή γραφίδα του την άφιξη της επιτροπής, την υποδοχή των επισήμων, τα καλωσορίσματα και τα κεράσματα, περιγράφει εικόνες της προκυμαίας στη γραφική «πολίχνη», αλλά σημειώνει και τις ανούσιες για τον ίδιο συζητήσεις των κεφαλών του τόπου. Προείχε το αντάμωμα με τον Παπαδιαμάντη και τον έψαχνε περιφέροντας το βλέμμα του. Σύντομα τον εντόπισε μισοκρυμμένο παράμερα, πιστό στην προσφιλή του συνήθεια να αποφεύγει τους μεγαλοσχήμονες. Σηκώθηκε, τον πρόλαβε στη γωνία και μίλησαν στα όρθια.

Ο Παπαδιαμάντης δεν είχε καμία διάθεση να καθίσει με την «επίσημη» παρέα του φίλου του κι επιπλέον του παραπονέθηκε κιόλας για την αδυναμία του, απότοκη της οικονομικής του κατάστασης, να τον φιλοξενήσει όπως θα ήθελε: «Ναρθής στον τόπο μου και να μην μπορώ να σε περιποιηθώ, να πας αλλού! Να μη σε πάρω στο σπίτι μου, είπε κι άρχισε να δακρύζη» σημειώνει χαρακτηριστικά ο Καρκαβίτσας. Το ίδιο παράπονο καταγράφει και ο ίδιος ο Παπαδιαμάντης σε επιστολή του προς τον Ιωάννη Βλαχογιάννη (3/6/1909): «…Ο Καρκαβίτσας ήτον εδώ την προπερασμένην εβδομάδα, 11 - 17 Μαΐου. Ηλθε μαζί με την στρατολογικήν επιτροπήν. Του άρεσε το νησί μας, αν και εστενοχωρήθην εγώ, διότι δεν είχα τα μέσα να τον περιποιηθώ όπως ώφειλον. Ητον δε κουρασμένος από την μακράν περιοδείαν ανά το Πήλιον και την Μαγνησίαν και δεν είχεν επιθυμίαν διά να πηγαίνωμεν εις εκδρομάς ανά την εξοχήν...» (Αλληλογραφία, εκδ. «Δόμος», σελ. 174 - 175).

Δυστυχώς, ο μόνιμος βραχνάς της φτώχειας εξακολουθούσε να ταλαιπωρεί τον Σκιαθίτη συγγραφέα. Στη συνέχεια του κειμένου του ο Καρκαβίτσας μεταφέρει τον διάλογο των μελών της συντροφιάς του με τις εκτιμήσεις τους για το μέγεθος της αξίας του Παπαδιαμάντη («είνε μεγάλος άνθρωπος»), αλλά και την άστοχη επιμονή του «να μη βαστάη τη θέση του», επικρίνοντας τη συνειδητή επιλογή του να αποφεύγει τους επώνυμους και να συγχρωτίζεται με τους λαϊκούς και τους ταπεινούς. Κατά την εβδομαδιαία του παραμονή στη Σκιάθο ο Καρκαβίτσας περιόδευσε με τον φίλο του Παπαδιαμάντη σε πολλά μέρη του νησιού, από εκείνα που μνημονεύονται στα διηγήματά του, γνωρίζοντας από κοντά εκείνον τον προσφιλή χώρο.

Με τις προτροπές του πρώτου συγκατάνευσε ο Παπαδιαμάντης να συναντηθεί, παρά τις αρχικές απόλυτες αντιρρήσεις του, με τους επίσημους, που είχε στη συντροφιά του και συμφώνησε να τους υποδεχτεί στο σπίτι του για γλυκό και καφέ. Η επίσκεψη αυτή του νομάρχη και των αρχών του τόπου υπήρξε μια έμπρακτη αποδοχή της αξίας του καταφρονεμένου συγγραφέα. Του αποκόμισε δε μια πραγματική ευχαρίστηση στα στερνά του βίου του. Ο Ηλείος λογοτέχνης ολοκληρώνει το κείμενό του με μια φράση που σημείωσε κατά τη διάρκεια της παραμονής του στο νησί και είναι μία από τις πλέον γνωστές για το έργο του Παπαδιαμάντη: «Ωμορφη είνε η Σκιάθος του Θεού, μα η Σκιάθος του Παπαδιαμάντη μου φαίνεται ωμορφότερη».

***

Ετούτη η αξιομνημόνευτη συνάντηση των δύο λογοτεχνών μας, 110 χρόνια πρωτύτερα, στα μέσα Μαΐου (11 έως 17) του 1909, πέρα από την επετειακή της αναφορά, αποτελεί μια ενδιαφέρουσα πτυχή των τελευταίων χρόνων της ζωής του Παπαδιαμάντη, όταν είχε αποσυρθεί οριστικά «εις την γενέθλιον νήσον».

Πηγή: Ταχυδρόμος Μαγνησίας