Κώστας Περδίκης:

Το μανταρίνι

Ο Σέργιος είναι φίλος μου, και συνάδελφος.

Γεννήθηκε στην Τασκένδη, την πρωτεύουσα του Ουζμπεκιστάν, που ήταν κομμάτι, της κραταιάς τότε Σοβιετικής Ένωσης (Ε.Σ.Σ.Δ).

Ο πατέρας του ήταν πολιτικός πρόσφυγας του εμφυλίου και η μητέρα του Ρωσίδα.

Επαναπατρίσθηκαν οικογενειακώς το 1979.

Ο Σέργιος είναι ενδιαφέρων τύπος. Έξυπνος, πολυμαθής και πολυπράγμων.

Μιλάει και γράφει τα ελληνικά άριστα και έχει πάθος με τη λεγόμενη νέα τεχνολογία της ψηφιακής εποχής και όχι μόνον.

Αν κάτι δεν μου πάει στον χαρακτήρα του είναι η μικρή εσωστρέφειά του.

Ακολουθώ, όμως, το "αγάπα τον φίλο σου με τα ελαττώματά του" και το αντιπαρέρχομαι, αν και το να είσαι εσωστρεφής δεν είναι νομίζω ελάττωμα.

Από τότε που γνωριστήκαμε, ο Σέργιος αποτέλεσε για μένα ανεξάντλητη πηγή γνώσεων και πληροφοριών για τη μακρινή εκείνη χώρα, το Ουζμπεκιστάν.

Τον ρωτούσα πιεστικά να μου πει για την εκεί ελληνική προσφυγική κοινότητα, για το πώς ζούσαν τότε και για το νέον εμφύλιο, που κατόρθωσαν να στήσουν μεταξύ τους, εκεί στον ξένο τόπο, σαν να μην τους έφταναν τα όσα είχαν μέχρι τότε  περάσει.

Του ζητούσα να μου πει για την παιδική του ηλικία, τους φίλους του, τις παρέες, τα παιχνίδια και τις γιορτές τους.

Τί μουσικές άκουγαν και τί ταινίες έβλεπαν.

Έμαθα για τις μετέπειτα σπουδές του, στο εκεί Πολυτεχνείο και για την υποχρεωτική εργασία, που έκαναν όλοι οι σπουδαστές στην ύπαιθρο γαι μερικές μέρες.

Εντυπωσιάστηκα μαθαίνοντας ότι τα καλοκαίρια πήγαινε όλη η οικογένεια για διακοπές και μπάνια από την Τασκένδη στη Γιάλτα με το τρένο,  τέσσερις μέρες ταξίδι.

 

Τώρα, πια, είμαστε και οι δυο μας συνταξιούχοι.

Καιρού επιτρέποντος, βρισκόμαστε σχεδόν κάθε βδομάδα σε ένα κοντινό μας παραλιακό πάρκο.

Παίρνουμε από έναν ελληνικό καφέ και ένα κρουασάν από το εκεί everest και πιάνουμε ένα παγκάκι.

Τηρούμε το ίδιο τελετουργικό, κάθε φορά, για χρόνια τώρα.

Ανταλλάσουμε  απόψεις επί παντός επιστητού.

Σχολιάζουμε τα τρέχοντα και όχι μόνο πολιτικά γεγονότα, εσωτερικά και παγκόσμια, πρόσωπα και καταστάσεις, ταινίες, μουσικές, διαδικτυακό και ψηφιακό κόσμο.

Θυμίζουμε, εν πολλοίς, τα δυο εκείνα γερόντια των Mupppet Show, σε πιο νεανική εκδοχή.

Στο τέλος, κάνουμε ένα μικρό περίπατο πλάι στη θάλασσα.

Με τον ήλιο και τη θαλάσσια αύρα να μας αναζωογονούν, καταλήγουμε  για μια ακόμη φορά στη κοινή διαπίστωση, ότι ζούμε σε μια ευλογημένη χώρα.

Προχθές, πριν αφήσω τον Σέργιο στο σπίτι του, κάπως τα ’φερε η κουβέντα για τις επερχόμενες γιορτές των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς.

«Άκου μια στιγμή κι αυτό», μου λέει:

«Την παραμονή της Πρωτοχρονιάς οι γονείς  μας συνήθιζαν να μας κάνουν, οπωσδήποτε, το δώρο τους.

Ετοίμαζαν ένα μικρό δεματάκι, που μέσα του έβαζαν δυο τρία καλούδια, ένα ζαχαρωτό, ένα παιχνιδάκι και απαραιτήτως διπλωμένο σ’ ένα ασημόχαρτο ένα μανταρίνι.

Το μανταρίνι ήταν για μας ό, τι πολυτιμότερο μπορούσαμε να περιμένουμε.

Μια φορά το χρόνο είχαμε την τύχη και την ευκαιρία να θαυμάσουμε το χρώμα του, να μυρίσουμε το ιδιαίτερο άρωμά του και να γευτούμε τον εξαίσιο πλούσιο χυμό του».

Χωρίσαμε και οδηγώντας προς το σπίτι μου δεν έφευγε από το μυαλό μου μια εικόνα, που είχα δει χρόνια πριν.

Το λιμάνι της Χίου να είναι, για πολλές μέρες, κίτρινο  από τους τόνους των μανταρινιών που κατέληγαν εκεί, επειδή οι παραγωγοί τους δεν μπορούσαν να τα πωλήσουν.

Η ανταλλαγή γεωργικών προϊόντων, κυρίως με τη Σοβιετική Ένωση, το λεγόμενο κλήρινγκ, δεν θυμάμαι για ποιο λόγο είχε τότε σταματήσει…   
 

Ομάρ Καγιάμ (1048-1131): Ο ποιητής των Ρουμπαγιάτ

ΟΜΑΡ ΚΑΓΙΑΜ έμαθε από πολύ νωρίς τον νόμο του εφήμερου, τη ματαιότητα των πραγμάτων, τη μεγαλοσύνη της στιγμής.

Σε ηλικία μικρότερη από τα τριάντα ήταν ήδη διάσημος ως «ασύγκριτος γνώστης», γεωμέτρης, αστρονόμος, μαθηματικός, φυσικός, φιλόσοφος και γιατρός, ένα ανοιχτό μυαλό που κατάφερε με ευκολία να συντάξει το «Εγχειρίδιο των Φυσικών Επιστημών» όπου στα κεφάλαια Ύπαρξη και Άτομο και Υποχρέωση προσπαθεί να ανακαλύψει μια μέθοδο για να ορίσει τον προσανατολισμό και την αιτία των ηθικών διαφορών μεταξύ των τόπων.

Γεννήθηκε το 1048 στην πόλη Νισαχπούρ του Χορασάν της Περσίας και πέθανε το 1131.

Τα Ρουμπαγιάτ (Τετράστιχα) αποτελούνται από ανεξάρτητες στροφές που η κάθεμια τους συντίθεται από τέσσερις στίχους ίσης αλλά ποικίλης προσωδίας. Κάποιες φορές όλοι ομοιοκαταληκτούν όμως συχνότερα ο τρίτος στίχος αναιρεί την ομοιοκαταληξία.

Για μένα που των μυστικών ανοιγοκλείνει η θύρα
Όμοια και λύπη και χαρά μαζί τα δυό τα επήρα
Μια και στον κόσμο αυτόν εδώ όλα ένα τέλος θα χουν,
Πάμε παιδιά στο καπηλειό να φέρουμε μια γύρα.

Συχνά μετάνοια ορκίστηκα με δακρυσμένα μάτια.
Κι είπα πως δεν θα ξαναϊδώ πια το κρασί στα μάτια.
Μα τότες ήρθε η Άνοιξη με τα ροδαγκαθά της
Και τη μετάνοια μου έσχισε σε χίλια δυό κομμάτια.

Ωιμένα! Φεύγει η Άνοιξη και κλειούν ένα προς ένα
Της νιότης τα χειρόγραφα τα μοσχοβολεμένα.
Τ' αηδόνι που τραγούδησε που θα πετάξει πάλι
Να πει τα τραγουδάκια του τα παραπονεμένα;

Κι αν ήρθα δεν εκέρδησε τίποτε η γη από μένα
Κι αν φύγω δεν θα ζημιωθεί τίποτε η γη από μένα
Μα ποιος μπορούσε να μου πει ποιο λόγο να χει ετούτος
Ο πηγαιμός κι ο ερχομός, ο θάνατος κι η γέννα;

Γιόρταζε, και τις λύπες σου αν θες να διώξεις, πίνε.
Στην αδικία παράδειγμα δικαιοσύνης δίνε.
Μια κι εδώ πέρα στο Μηδέν κατασταλάζουν όλα
Πάρε το κρασοκάνατο και στα ποτήρια χύνε.

Πηγή: Lifo

Τζόρτζιο ντε Κίρικο (1888-1978):

Ο Τζόρτζιο ντε Κίρικο, ορθότερα Τζόρτζο ντε Κίρικο ήταν Ελληνο-Ιταλός ζωγράφος, συγγραφέας και γλύπτης, γνωστός ως ένας από τους καλλιτέχνες που διαμόρφωσαν το ιδίωμα της μεταφυσικής ζωγραφικής αλλά και για την επιρροή που άσκησε σε καλλιτεχνικά ρεύματα του 20ού αιώνα, όπως ο υπερρεαλισμός και η Νέα Αντικειμενικότητα.

Οι πίνακες του διέπονται από οραματικά και ποιητικά στοιχεία, ενώ χαρακτηρίζονται από την ιδιαίτερη έμφαση τού ντε Κίρικο σε αινιγματικές συνθέσεις και στην αμφισημία των αντικειμένων. Το νεοκλασικό ύφος που υιοθέτησε μετά το 1919, όπως και σχεδόν το σύνολο των έργων του μετά την περίοδο της μεταφυσικής ζωγραφικής του θεωρήθηκε από πολλούς κριτικούς υποδεέστερο, ωστόσο η παραγωγή του κατά την περίοδο 1911-19 αναγνωρίζεται από την πλειοψηφία τους ως σημαντική και ξεχωριστή στην ιστορία της μοντέρνας τέχνης.

Πηγή: Lifo

Θεόδωρος Ράλλης (1852-1909):

Ο Θεόδωρος Ιακώβου Ράλλης (Κωνσταντινούπολη, 16 Φεβρουαρίου 1852 – Λονδίνο, 2 Οκτωβρίου 1909), γνωστός και ως Théodore Jacques Ralli ή Rallis, ήταν Έλληνας ζωγράφος της «γαλλικής ακαδημαϊκής σχολής» του ύστερου 19ου αιώνα. Σήμερα θεωρείται ο πιο χαρακτηριστικός Έλληνας οριενταλιστής ζωγράφος.

Πάνος Βαλαβάνης (1954-2025):

Στην αρχαία Ολυμπία, τα μνημεία ψιθυρίζουν τις ιστορίες τους και τα εκθέματα αφηγούνται τις αναμνήσεις των Ολυμπιακών Αγώνων.

Πώς γεννήθηκε η μεγαλύτερη γιορτή του αθλητισμού; Ποιοι αγωνίζονταν, πού ζούσαν, τι έτρωγαν και πώς έφταναν εκεί οι χιλιάδες άνθρωποι που συνέρρεαν στην Ολυμπία για να τους παρακολουθήσουν; Πού προπονούνταν οι αθλητές, πώς ζούσαν οι θεατές, ποιοι θρύλοι χάραξαν την ιστορία της Ολυμπίας;

Ένα παιδί που αναζητά απαντήσεις και ένας αρχαιολόγος περιπλανιούνται στον ιερό και το μουσείο της Ολυμπίας, ενώ η πορεία των Αγώνων από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα ζωντανεύει μπροστά στα μάτια τους. Μυστικά από τους ίδιους τους αγώνες, λεπτομέρειες της καθημερινής ζωής, καθώς και ιστορίες για τα μικρά και μεγάλα επιτεύγματα των αθλητών, τους συνοδεύουν σε ένα συναρπαστικό ταξίδι γεμάτο περιπέτεια και γνώση.

Ένα ταξίδι σε ένα βιβλίο στην καρδιά ενός ιερού τόπου που προσκαλεί μικρούς και μεγάλους να ανακαλύψουν τη μαγεία, το πάθος και τις περιπέτειες των Ολυμπιακών Αγώνων μέσα από το περίεργο βλέμμα ενός παιδιού και την πολύτιμη εμπειρογνωμοσύνη ενός αρχαιολόγου.

Ο Πάνος Βαλαβάνης γεννήθηκε το 1954 και σπούδασε Κλασική Αρχαιολογία στα Πανεπιστήμια Αθηνών και Würzburg της Γερμανίας. Από το 1980 εργάζεται στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, όπου από το 2005 είναι Καθηγητής στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας. Τα δώδεκα βιβλία και οι περισσότερες από τις μελέτες του αναφέρονται στην αρχαία ελληνική κεραμική και εικονογραφία, στην αρχιτεκτονική και την τοπογραφία της Αθήνας, στον αρχαίο αθλητισμό και τα πανελλήνια ιερά, καθώς και στην αρχαία ελληνική τεχνολογία. Έχει λάβει μέρος σε πολλά ελληνικά και διεθνή συνέδρια και έχει δώσει διαλέξεις σε Πανεπιστήμια και Μουσεία στην Ευρώπη, την Αμερική και την Άπω Ανατολή. Είναι συγγραφέας πολλών αρχαιολογικών οδηγών και βιβλίων για το ευρύ κοινό, με ιδιαίτερη έμφαση σε αρχαιολογικά βιβλία για μαθητές, τα περισσότερα από τα οποία έχουν μεταφραστεί σε ξένες γλώσσες.

Ήταν παντρεμένος με την επίσης αρχαιολόγο Έφη Μπαζιωτοπούλου, με την οποία απέκτησαν  δύο γιους.

Απεβίωσε στις 14 Μαΐου 2025, σε ηλικία 71 ετών

Νίκος Καββαδίας (1910-1975):

 

Στο άλογό μου

Το ξέρω πόσο σε κούρασα. Στραβά φορτωμένο ακολούθησες υποταχτικά στις πορείες της νύχτας. Γρήγορα γίναμε φίλοι. Με συνήθισες. Έπαψα πια να σε χάνω μέσα στ’ άλλα τα ζώα της Μονάδας μας. Έπαψα να μη σε γνωρίζω.

Αν αρχίσω τα «θυμάσαι» δε θα τελειώσω ποτέ. Λατρεύω τη συντομία! Θα σου θυμίσω μονάχα τρεις νύχτες μας. (Απορώ με τον εαυτό μου απόψε. Τόσο στοργικά δε μίλησα ποτέ σε κανένα).Θυμάσαι τη νύχτα με τη βροχή; Ανελέητα κι οι δυο μουσκεμένοι, προχωρούσαμε μέσα στη νύχτα. Μόνοι. Σε οδηγούσα ή με οδηγούσες; Κάρφωνα τα νυσταγμένα μου μάτια στο νυχτερινό παραπέτασμα, όπως δεν τα κάρφωσα τότε που αναζητούσα φανάρια στη Βόρειο θάλασσα. Η όσφρησή σου μας έσωσε. Ένας στάβλος μάς έγινε άσυλο. Παραμερίσαμε το σανό κι ανάψαμε μεγάλη φωτιά. Λέω, ανάψαμε. Εσύ μου ‘δινες θάρρος.

Τα χέρια μου έχουνε σκληρύνει από τα λουριά σου, κι η ψυχή μου από άλλη αιτία. Όμως πρέπει. Αισθάνομαι την ανάγκη. Γι’ αυτό θα σου γράψω.

Στην αρχή δεν με ήθελες. Καταλάβαινες σε μένα τον άπραγο με το αδύνατο χέρι. Είχες δίκιο. Ίσως για πρώτη φορά έβλεπα άλογο από τόσο κοντά. Τ’ άλογα που είχα δει στη ζωή μου ήτανε στα τσίρκα, που τα δουλεύανε κοζάκοι, και στις κούρσες, που τα παίζαν οι άνθρωποι. Αυτό με είχε πειράξει. Δεν είστε προορισμένα για τόσο χαμηλές πράξεις. Ας είναι… Αυτό είναι μιαν άλλη ιστορία, καθώς λέει ο Κίπλινγκ, αυτός που τόσο σας είχε αγαπήσει και ιστορήσει.

Ξαπλωμένος σ’ άκουα να μασάς. Κατόπι σου μίλησα.

Ποτέ δε συμφώνησα με τους ανθρώπους όπως τότε με σένα. Κοιμηθήκαμε συζητώντας. Εγώ ξαπλωμένος στο χόρτο. Εσύ όρθιο. Πόσοι άνθρωποι δεν κοιμούνται όρθιοι περπατώντας δίχως να ‘χουν τη δική σου νόηση; Ας είναι…

Η δεύτερη νύχτα: Τότε που μπήκαμε μ’ άλλους πολλούς μες στη μάχη. Μπορούσε κοντά από ‘κεί να κουβαλήσουμε τραυματίες. Ακούσαμε μαζί τον θόρυβο του πολέμου και τον συνηθίσαμε. Πήραμε το παλικάρι με το πληγωμένο πόδι και φύγαμε. Ποτέ μου δε σε είδα πιο προσεχτικό και τόσο αλαφροπάτητο. Είχες ξεχάσει κείνο το νευρικό σου συνήθειο να πηδάς σηκώνοντας το σαμάρι. Τα ‘χες όλα νιώσει ίσως πριν από μένα.

Και τώρα, η νύχτα στο βουνό με τη λάσπη: βαρυφορτωμένοι, κατάκοποι προχωρούσαμε. Είν’ αφάνταστη η λύπη κι η κακομοιριά που δοκιμάζεις σαν αισθάνεσαι να ‘σαι και να βλέπεις ανθρώπους και ζώα και τα πάντα μες στη λάσπη.

Άλογα και μουλάρια πεσμένα μάς κόψανε το δρόμο. Εμείς προχωρούσαμε. Άξαφνα έπεσες. Πέσαμε θέλω να πω. Με τα δυο σου πόδια σπασμένα, με το κεφάλι χωμένο στις λάσπες. Θυμάσαι πόσο προσπάθησα. Δεν το κατόρθωσα. Πρέπει να νιώσεις καλά πως δε φταίω. Ποτέ δεν προσπάθησα τόσο. Έμεινα δίπλα σου ολόκληρη νύχτα. Πιο πέρα από μας ένας Ιταλός σκοτωμένος. Πάνω μας η Μεγάλη Άρκτος, το Βόρειο Στέμμα, ο Αστερισμός του Ωρίωνα ψιχάλιζαν φως. Δεν είδα ποτέ πώς πεθαίνουν οι άνθρωποι. Γύρισα πάντα τα μάτια μου από το θάνατο. Μα φαντάζομαι…Παύω. Φοβάμαι μήπως πω λόγο μεγάλο.

Φυλάω ακόμη το ξυστρί και τη βούρτσα σου. Κι όταν κάποτε κι αυτά θα τα παραδώσω, θα σε φυλάξω στη μνήμη μου. Οι κάλοι των χεριών μου από τα λουριά σου μου είναι τόσο αγαπητοί, όσο εκείνοι που κάποτε απόχτησα στις θαλασσινές μου πορείες. Θα σου ξαναγράψω!…”

Δημήτρης Δρακόπουλος: ''ΟΛΥΜΠΙΑ, Μύθοι και ερμηνείες''

Το πολύ ενδιαφέρον,γιατην ιστορία του τόπου μας, βιβλίο του συμπολίτου μας φιλολόγου Δημήτρη Δρακόπουλου

 

Οι μύθοι της Ολυμπίας αποτελούν μια άλλη οπτική ενός πανάρχαιου χώρου. Πέρα από τα μνημεία, τις περιγραφές και την ιστορία τους, αναδεικνύουν μια άλλη πραγματικότητα αυτή που συνδέει το μύθο με τον λόγο και τον λόγο με τον μύθο. Επιχειρούν κατά βάση μια απάντηση σε ερωτήματα της μορφής: τι κρύβεται άραγε πίσω από τον μύθο και πως η σύγχρονη λογοκρατία μπορεί να προσεγγίσει και να νιώσει τη μαγεία της μυθικής αλληγορίας; Γι' αυτό και ως βιβλίο "οι μύθοι" ακροβατούν ανάμεσα στη λογική και το συναίσθημα, το αφηρημένο και το συγκεκριμένο, την κρίση και την παράσταση, το σύμβολο και την ιδέα. Γενικά, οι "μύθοι της Ολυμπίας" είναι μια αναζήτηση, μια σκληρή αλλά απολαυστική ιχνηλασία πάνω στα σπαράγματα - μικρά ή μεγάλα - της αρχαίας τέχνης που παίρνουν νόημα και ουσία μέσα από τον μύθο αβέβαιη και όχι πάντα ασφαλής διαδικασία, πάντα όμως συναρπαστική. (ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΤΟ ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ)

Ο Δημήτρης Δρακόπουλος γεννήθηκε στη Ζαχάρω Ολυμπίας. Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και υπηρέτησε στη Μέση Εκπαίδευση επί σειρά ετών. Συμμετείχε σε ομάδες συγγραφής διδακτικών βιβλίων και σε επιτροπές σύνταξης Προγραμμάτων Σπουδών του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου. Έχει δημοσιεύσει βιβλία, μελέτες και άρθρα ποικίλου περιεχομένου.